La meglio gioventù – The Best of Youth (2003)

Regie: Marco Tullio Giordana | 366 minuten | drama | Acteurs: Luigi Lo Cascio, Alessio Boni, Adriana Asti, Valentina Carnelutti, Lidia Vitale, Andrea Tidona, Fabrizio Gifuni, Camilla Filippi, Jasmine Trinca, Sonia Bergamasco, Giovanni Scifoni, Maya Sansa, Francesco La Macchia, Nila Carnelutti, Paolo Bonanni, Pippo Montalbano, Mario Schiano

Nicola en Matteo besluiten aan het eind van hun studiejaar geneeskunde samen met hun twee beste vrienden Carlo (Fabrizio Gifuni) en Berto (Giovanni Scifoni) een reis naar de Noordkaap (in Noorwegen) te maken. Inmiddels heeft Matteo, via zijn studie, in een psychiatrische kliniek de mooie maar vreemde Giorgia (Jasmine Trinca) ontmoet en hij komt er achter dat zij mishandeld wordt en elektroshocks krijgt toegebracht. Op de nacht voor het geplande vertrek van de vakantie haalt hij haar stiekem uit de kliniek. De afspraak voor de reis wordt gewijzigd; in plaats van met z’n vieren te gaan, vertrekken Berto en Carlo nu alleen met de auto van Carlo’s vader, en Matteo en Nicola nemen Giorgia mee op hun treinreis. Het plan is om haar af te zetten bij haar vader in Ravenna en zich daarna bij hun vrienden te voegen. Maar het loopt anders.

De vader van Giorgia is helemaal niet blij haar weer te zien en wil niet voor haar zorgen. De jongens willen haar echter niet terugbrengen naar de kliniek. Ze hebben geen duidelijk plan en gaan naar een café in Ravenna. Wat daar gebeurt zorgt voor een nieuwe wending in hun bestaan. Matteo keert terug naar Rome en gaat in dienst, Nicola reist alleen door naar Noorwegen en gaat een vrij leven leiden. Een overstroming in Florence zorgt voor nieuwe ontwikkelingen en brengt hun na een paar jaar weer bij elkaar. Nicola ontmoet zijn toekomstige vrouw, de muzikaal getalenteerde en sociaal zeer geëngageerde Giulia (Sonia Bergamasco). Matteo ontmoet fotografe Mirella (Maya Sansa) die een belangrijke rol in het tweede deel speelt.

Het eerste deel verloopt vlot en heeft vooral een vrolijke boventoon. De onbezonnenheid en onbevangenheid van de jeugd staan centraal. Giorgia staat symbool voor de onderdrukten.
Het tweede deel is een reeks van een soms wat uitgekauwd vervolg van de familiegeschiedenis. Maar het verhaal is aangrijpend en er wordt schitterend gespeeld.

De Carati’s zijn inmiddels uitgebreid, generaties komen en gaan en de jaren beginnen nu ook echt zichtbaar te worden in de veroudering van de personages. In een epos van dit kaliber, dat enkele decennia betreft, is het blijkbaar onvermijdelijk dat dan de schmink ook zichtbaar wordt. De geweldige acteerprestaties doen je dat echter vergeten. Alleen de personage van Giulia wordt aan het eind wat minder geloofwaardig. Ze lijkt onzeker over de ontwikkeling van haar karakter in het tweede deel. Ook het feit dat zij jaren lang werkzaam is geweest voor een gewelddadige communistische beweging zonder ook maar één leven te hebben genomen is enigszins ongeloofwaardig. Duidelijk is wel dat zij eigenlijk gekker is (geworden?) dan de vele opgesloten patiënten die als schizofreen werden bestempeld en destijds in klinieken een mensonwaardige behandeling kregen.

Het contrast tussen de twee delen is terug te vinden in de tegenstellingen tussen de twee broers. Niet alleen in het uiterlijk, waar in de film op wordt becommentariëerd (als excuus voor het wel heel grote fysieke verschil?), maar ook in hun karakters. Matteo is ondoorgrondelijk en dikwijls opvliegend, maar hij is filosofisch, religieus ingesteld, en is veel bezig met lezen van gedichten. Nicola is open en luchtiger, maar tegelijkertijd zeer betrokken met zijn medemens, vooral de onderdrukte. Beiden hebben ze idealen die ze nastreven en beiden willen ze de wereld veranderen. Maar waar Nicola aanpakt, doorzet en van het leven blijft genieten, geeft Matteo het op bij elke teleurstelling en loopt confrontaties uit de weg.

Muziek speelt een belangrijke rol in deze film. Het bekende ‘Oblivion’ van Astor Piazolla is daarin het steeds weer terugkerende motief. Het eerste deel wordt gekenmerkt door de melancholieke toon van het nummer ‘The house of the rising sun’ en het tweede door ‘Who wants to live forever?’ Dit zou een voorbode moeten zijn voor de meest schokkende gebeurtenis in het verhaal.

De in totaal meer dan zes uur durende film doet in drama niet onder voor een echte Italiaanse opera, met alle perikelen die daar bij horen. Maar hij gaat verder dan alleen passie en liefdesverdriet. Hoe kan het ook anders in een samenleving die te maken heeft gehad met een aaneenschakeling van politiek en sociaal maatschappelijke conflicten. Je zou het ook wel een soap-opera op ongekend niveau kunnen noemen. In de allerbeste zin.

Tijdens het filmfestival van Cannes 2003 won ‘La meglio gioventù’ de Altadis-prijs (beste film Un Certain Regard-selectie). Oorspronkelijk bedoeld als vierdelige tv-productie voor de RAI, werd de film wegens het ‘te geringe volkse gehalte’ in 2003 in de bioscopen uitgebracht. Giordana’s film, door sommige critici vergeleken met Edgar Reitz’ tv-serie ‘Heimat’ (1984) en Bernardo Bertolucci’s ‘Novecento’ (1976), trok zowel in Italië als Frankrijk veel publiek.

Marieke Hoks

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 5 februari 2004
Bioscooprelease: 9 juli 2015 (re-release, digitaal gerestaureerde versie)
DVD- en blu-ray-release: 29 september 2015 (digitaal gerestaureerde versie)