La sombra del caminante – The Wandering Shadows (2004)

Regie: Ciro Guerra | 94 minuten | drama, komedie | Acteurs: César Badillo, Ignacio Prieto, Inés Prieto, Lowin Allende, Julián Díaz, Andrés Gaitán, Diego Manzano, Daniel Rocha

De low-budgetfilm ‘La sombra del caminante’ is een film die over vriendschap gaat, maar eigenlijk gaat deze zwart-witfilm over nog veel meer. Aan de hand van de twee nogal aparte hoofdpersonen krijg je een beeld van een door geweld getraumatiseerde samenleving.

Mañe is een typische loser: elke dag gaat hij naar het arbeidsbureau en elke dag wordt hij tot zijn verontwaardiging weer afgewezen. Zijn enige bron van inkomsten zijn z’n zelfgevouwen papieren figuurtjes die hij op straat verkoopt. Ondertussen wordt hem het leven ook nog eens zuur gemaakt door drie jongens uit de straat die het altijd op hem gemunt hebben. Zijn grootste plaag is echter de ‘Sergeant’, zijn huisbaas en voormalig legerofficier. De enige persoon die enige sympathie voor Mañe lijkt op te brengen is mevrouw Marelvis, de zus van de Sergeant.

Op een dag redt een mysterieus figuur hem uit zijn dagelijkse penarie: een man met een soort stoel op zijn rug, een donkere bril op en gewapend met een paraplu tegen zonlicht. Tussen Mañe en deze ‘mensendrager’ ontstaat een hechte, maar ook vreemde vriendschap die tot het einde toe steeds meer op de proef wordt gesteld. Het blijkt dat beide mannen een traumatisch verleden hebben: beiden hebben van zeer dichtbij het geweld van de Colombiaanse strijd tussen leger en rebellen meegemaakt, en dragen daarvan nog steeds de fysieke en mentale littekens. Het brengt beide mannen samen, maar gaandeweg ontdekken ze dat hun verleden ook een belemmering wordt voor hun vriendschap.

Het verhaal is subtiel opgebouwd, en hoewel het vooral om deze twee mannen gaat in de film, is het overduidelijk dat deze film over heel Colombia gaat. Het absurde geweld heeft absurdistische gevolgen die in ‘La sombra del caminante’ misschien nog extra uitvergroot worden, maar die ongetwijfeld voor elke Colombiaan herkenbaar zijn.

Uit de manier waarop de film gemaakt is, is het duidelijk dat er slechts een beperkt budget beschikbaar was voor de totstandkoming van deze film. Het verhaal is origineel, maar de uitvoering is vaak matig. Vooral de acteurs zijn van een niet al te hoog niveau. De opvallende uitzondering is de actrice die op een video vertelt hoe al haar dorpsgenoten zijn uitgemoord door rebellen. Het zou zo een levensecht fragment uit een journaal kunnen zijn. De dialogen zijn soms clichématig en de rare humor pakt regelmatig nogal flauw uit.

Dat de film zwart-wit is, is echter een verstandige keuze geweest. De inhoudelijke reden was dat regisseur Ciro Guerra zo een meer fotografisch effect wilde bereiken: alsof de film bestaat uit allemaal zwart-witfoto’s. Het zwart-wit heeft echter ook een praktisch effect: het verhult de gebrekkige (video)camerakwaliteit enigszins.

Hoewel ‘La sombra del caminante’ geen technisch meesterwerk is, en liefhebbers de film ook niet moeten gaan kijken vanwege de geweldige acteurs, is de film zeker wel de moeite waard. Op relativerende, grappige toon wordt ons een uiteindelijk toch ook indrukwekkend beeld gegeven van de gevolgen van de Colombiaanse burgeroorlog op gewone mensen. Het knap geconstrueerde verhaal blijft genoeg boeien om door de technische beperkingen heen te kunnen kijken. Het resultaat is een liefdevol potret van twee mensen, en de constatering dat het nog niet zo eenvoudig is om kwaad en goed los van elkaar te zien.

Daniël Brandsema