Leuven – Autovol en autovrij (2015)

Regie: Johan van Schaeren | 40 minuten | documentaire

‘Leuven – Autovol & autovrij’, gepresenteerd door Jonas Van Thielen, is een historische documentaire die de ontwikkeling van de mobiliteit in de stad Leuven over een periode van 140 jaar in kaart brengt. Was het vroeger beter? Kunnen we leren van het verleden? Of: hoe Leuven evolueerde van een rustig, openbaar publiek leven op straten en pleinen in 1850 tot een onleefbare en door een overvloed aan blik verstikte stad (1975).

Van paardentram tot stoomtram tot elektrische tram en van explosiemotor tot 5 miljoen auto’s die de ringwegen in België blokkeren. Wat doet massaal autoverkeer met de infrastructuur van een stad? Ook Leuven kiest eind jaren 50, begin jaren 60 vol voor de auto. Historische panden (Vishal en Volmolen) en veel bomen moeten plaats maken. Zelfs de tram, tot voor kort hét mobiliteitssymbool in België, verdwijnt uit het Leuvense straatbeeld. Begin jaren 70 is de auto koning en de infrastructuur wordt hierop aangepast. Vijf jaar later is een kentering te zien, ingegeven door de vele ongevallen, de vervuiling en de oliecrisis. Enkele autovrije zondagen hebben een groot effect op de discussie om de stad weer tot openbare ruimte te maken voor wandelaars en fietsers.

Begin jaren 80 wordt verkeer en veiligheid een actueel thema in het hele land, ook op scholen. Handelaars, voorheen apert tegen, vragen nu zelf om autoluwe straten. Er komen parkings onder de grond en de ring rond Leuven alsmede de straten worden heringericht. De Grote Markt, de Stationsbuurt: grote projecten worden aangepakt. Dit alles leidt tot een totale metamorfose. Het aantal verkeersvrije/verkeersluwe straten neemt sterkt toe. De mens staat weer centraal in het centrum van Leuven en dat heeft voornamelijk een psychologisch effect. Andere grote steden, zoals New York en Kopenhagen, volgen het voorbeeld van Leuven.

Concluderend kun je stellen dat Leuven in de loop der tijd alle stedelijke evoluties mee maakt. De stad is op het gebied van mobiliteit een soort laboratorium. Auto-industrie, tram-industrie, heropbouw, infrastructuurwerken, verdwijning van historisch erfgoed, Leuven heeft het allemaal meegemaakt. Van autovol tot autovrij. De documentaire bevat unieke historische beelden, dus: geschiedkundig en ook actueel maatschappelijk relevant. Want hoe blijven we omgaan met de steeds verder oprukkende invloed van het autoverkeer? Geen auto in de stad zorgt namelijk voor overvolle ringwegen rond de steden. Kortom: er ligt nog een schone taak in de nabije toekomst!

‘Leuven – Autovol & autovrij’ is een interessante documentaire die een actueel thema aansnijdt. Maar niet erg spectaculair, het is voornamelijk plaatje-praatje. Voornamelijk bedoeld voor een aparte doelgroep: vaklui op het gebied van urbanisatie, infrastructuur, mobiliteit. En historici. Waar zouden we zijn zonder een autoluw stadscentrum?

Ruud Stift

‘Leuven – Autovol en autovrij’ verschijnt dinsdag 10 november 2015 op DVD.