Mass (2021)

Regie: Fran Kranz | 111 minuten | drama | Acteurs: Jason Isaacs, Martha Plimpton, Ann Dowd, Reed Birney, Breeda Wool, Kagen Albright, Michelle N. Carter, Michael White, Campbell Spoor

Vier mensen, één ruimte, veel gepraat. Dat is in feite de opzet van ‘Mass’, het regiedebuut van acteur Fran Kranz (onder andere ‘Dollhouse’ (2009-2010), ‘The Cabin in the Woods’ (2011)), die ook het script verzorgde. Maakt hij het zich met de enscenering al niet makkelijk, de thematiek liegt er ook niet om: de nasleep van een dodelijke schietpartij op een middelbare school. Twee echtparen komen tegenover elkaar te zitten, de ouders van de schutter en de ouders van een van de kinderen die is omgebracht. Het doel? Dat blijft in het midden. Maar gaandeweg komen er details naar voren van de gruwelijke gebeurtenis en hoe de verschillende gesprekspartners ermee om zijn gegaan.

Kranz schuwt hierbij een al te duidelijke stellingname. Het wapenbeleid in de Verenigde Staten wordt kort aangestipt, maar biedt geen ruimte tot uitweiding, omdat het moordwapen gestolen blijkt van de vader van een klasgenoot. Net als in ‘Elephant’ (Gus van Sant, 2003) blijkt dat de schutter wel van gewelddadige computergames hield, maar (gelukkig) wordt daar geen aanleiding in gezocht. De film poogt niet een oplossing te geven voor het toch vooral Amerikaanse probleem van gemiddeld meer dan één massaschietpartij per dag, maar zoomt bewust alleen in op de dynamiek tussen de vier gesprekspartners. Met als belangrijkste troef de fenomenale cast.

Jason Isaacs en Martha Plimpton vormen het eerste koppel, Jai en Gail, die met gemengde gevoelens aan het gesprek deelnemen. Gail geeft onderweg naar de gespreksruimte aan dat ze “dat ene” echt niet zal gaan zeggen. Jai blijkt gaandeweg vooral bevestiging te willen dat de ouders van de schutter de verschrikkelijke daad hadden kunnen zien aankomen. Maar Linda en Richard, gespeeld door Ann Dowd en Reed Birney, lijken zich vooral nog altijd af te vragen waar ze hebben gefaald als ouders. Hun zoon, de boosdoener, blijkt na de schoolslachting zelfmoord gepleegd te hebben, dus ook zij hebben met rouw te maken. En zijn zichtbaar uit elkaar gegroeid.

Doordat onduidelijk is wiens idee het gesprek was en wat de vier ouders er ieder voor zich mee beogen, kan Kranz mooi spelen met die onderlinge dynamiek. Een fraai moment vrij aan het begin is wanneer Linda als eerste begint te huilen en de ogen van Gail vuur schieten, omdat zij toch verdorie het slachtoffer is. Ook al lijken er weinig afspraken te zijn gemaakt aangaande het gesprek, je kunt aan de reacties aflezen dat er zo nu en dan ongeschreven regels overtreden worden. Venijnigheid komt vóór de ontroering. Er wordt regelmatig gerefereerd aan advocaten, wat aangeeft hoe groot de afstand tussen de twee ouderparen was.

En die afstand is er in het begin van het gesprek nog steeds, ook in het beeld. Maar ergens halverwege verandert de presentatie. Niet alleen worden de camerabeelden schokkerig in plaats van statisch, ook wijzigt het gebruikte beeldformaat tijdens een intense monoloog van Jai, waarin hij minutieus beschrijft hoe de beschieting er volgens het politierapport aan toeging. Terwijl hij zijn verhaal doet, wordt het blikveld van de kijker, maar ook van de ouders zelf, letterlijk verruimd door gebruik van een hogere aspectratio. Er vindt toenadering plaats, maar niet per se op de manier die je zou verwachten.

Hoeveel emotionele voldoening ultiem wederzijds begrip de kijker ook zou geven, de film laat gelukkig zien dat rouw iets ongrijpbaars is waar ieder op zijn eigen manier mee omgaat. Al doet de hele opzet licht gekunsteld aan, alle vier de spelers krijgen volop de gelegenheid hun acteertalent tentoon te spreiden. Het zijn letterlijk de gezichten van Isaacs, Plimpton, Dowd en Birney die het verhaal vertellen, vrijwel zonder verdere opsmuk. Heel anders dan bijvoorbeeld in het overigens ook ijzersterke ‘We Need to Talk About Kevin’ (Lynne Ramsay, 2011). Geen sensatie dit keer, enkel zichtbare emotie. En dat maakt ‘Mass’ tot een bijzonder sterk debuut.

Wouter de Boer

Waardering: 4

Bioscooprelease: 14 juli 2022 (Previously Unreleased)