Miles Davis: Birth of the Cool (2019)

Regie: Stanley Nelson | 115 minuten | documentaire, muziek | Met: Miles Davis, Ron Carter, Jimmy Cobb, Flea, Juliette Gréco, Herbie Hancock, Quincy Jones, Ashley Kahn, Lee Konitz, Carl Lumbly, Betty Mabry, Carlos Santana, Archie Shepp, Wayne Shorter, Greg Tate, Frances Taylor

Jazztrompettist Miles Davis (1926-1991) was een enigma, verslavingsgevoelig als zovele muzikanten, schuilend achter de fluwelen tonen van zijn instrument. Davis blijft een enigma voor de kijker, ook na ‘Miles Davis: Birth of the Cool’, een degelijke docu, waarin intimi, collega’s uit de muziekwereld en de overleden protagonist zelf aan het woord komen. Het grootste probleem is dat Davis al bijna drie decennia dood is, en er dus vooral vertederd en respectvol over zijn lastige persoonlijkheid wordt gesproken.

We zeggen ‘dus’, omdat echte spanning tussen personen verdwijnt met het verscheiden, ook controverse en pijn. Het resultaat is een muziekdocumentaire ‘plus’, een werk met weinig minpunten dat maar niet tot leven wil komen. Drama ontbreekt, dramatische zucht die gestild had kunnen worden met een levend of recent overleden persoon. Want hoewel een oester als mens, is hij in diens wisselwerking met anderen te kennen. Dat gaat niet als iemand er al zo lang niet meer is.

Het kan ook anders. Bij de presentatie van de biografie van de dichter A. Roland Holst was deze al een kwart eeuw overleden. Vriendin Elly de Waard las tijdens de presentatie een gedicht voor van de meester geschreven voor een verdwenen geliefde. ‘O, waarom ben je dood, zoo lang al dood’. Poëzie roept juiste geesten op, waardoor zij intieme banden overstijgt. Muziek kan dat ook, een veelvoud aan pratende hoofden op leeftijd minder. Die spreken vooral over, niet met Miles’ geest.

Miles Davis communiceerde met zijn instrument, veelvuldig te horen als auditieve ondersteuning van de inhoud. ‘Miles Davis: Birth of the Cool’ overtuigt als rationeel muziekdocument, maar emoties komen niet tot ontplooiing. De film voelt als een laat in memoriam. De mens is er niet meer, en wordt niet tot leven gebracht, ook niet met behulp van de alchemie van het geheugen en een enkele traan. Een open deur, net als de toegankelijkheid van het werk.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3

Bioscooprelease: 12 september 2019