Niet zonder jou (2010)

Regie: Peter Lataster, Petra Lataster-Czisch | 84 minuten | documentaire

Ger Lataster, zijn negentigste verjaardag al gevierd, is een bekend en getalenteerd Nederlands schilder. Zijn werk is onder andere tentoongesteld in het Stedelijk Museum van Amsterdam. Hij is slechthorend en slecht ter been. Hij heeft hulp nodig bij het aankleden en wassen en heeft de indruk dat hij na elke slok die hij neemt moet plassen. Nog dagelijks is hij te vinden in zijn atelier, waar hij aan meerdere doeken tegelijk werkt.  Hermine Lataster-van Hall is begin tachtig, is gepensioneerd fotografe en houdt zich graag bezig in de prachtige tuin bij het huis waar zij met Ger woont. Zij lijdt aan dementie en de pijn in haar lichaam neemt dagelijks toe. Ze is tegelijkertijd Gers muze en zijn grootste criticus.

Peter Lataster (1955) is filmmaker en cameraman. Op zijn palmares prijken documentaires als ‘Verhalen van een rivier’ (1994), waarvoor hij, samen met zijn vrouw Petra Lataster-Czisch, een Gouden Kalf in ontvangst mocht nemen, ‘Droomland DDR’ (2003) en ‘Dit gaat nooit meer weg’ (2005). In ‘Niet zonder jou’ (2010) toont hij, wederom samen met zijn vrouw Petra Lataster-Czisch, pak ‘m beet de laatste twee jaren van het huwelijk van zijn ouders. Dat doen zij zonder opsmuk en commentaar, maar met een realistische benadering. Vijfenzestig jaar is het stel al getrouwd en dat betekent dat ze veel tederheid hebben gekend (de foto waar Hermine Peter de borst geeft is daar een prachtig bewijs van), maar ook strubbelingen (het gekibbel in de documentaire over futiliteiten als drankjes inschenken is grappig, aandoenlijk en droevig tegelijk).

Een groot deel van de documentaire bestaat uit lange scènes, waarin maar weinig gebeurt. We zien Ger door het huis en zijn atelier schuifelen, Hermine naar een kopje koffie zoeken dat ze net voor hem heeft neergezet en in de tuin hannesen met een tuinslang, waarbij de kijker lange tijd moet gissen naar haar precieze bedoeling. Die traagheid van de film past wel bij het beeld dat je van het dagelijks leven van een hoogbejaard echtpaar hebt. En wat prachtig dat er in ‘Niet zonder jou’ ook oude opnamen zijn gemonteerd, waarbij het echtpaar in hun jongere jaren heel herkenbaar te zien zijn.

Het is confronterend om te zien dat na 65 jaar huwelijk het geharrewar tussen de echtelieden nog altijd niet over is. Hermine steekt haar kritiek over Gers werk niet onder stoelen of banken (en wat trékt hij zich dat aan!) en Hermine krijgt ook regelmatig een veeg uit de pan van Ger, als ze weer eens iets kwijt is. Het is moeilijk, pijnlijk én eerlijk om het echtpaar te zien aftakelen, de twee bejaarde kunstenaars worden letterlijk dicht op de huid gezeten. Naarmate de documentaire vordert, is vooral het proces van Hermines verandering duidelijk te zien. Het feit dat zij dit zelf beseft is erg aangrijpend, en die scène is bijna net zo ontroerend als de beelden aan het sterfbed en die er na.

Met veel gevoel en respect laten Peter en Petra Lataster de kijker kennismaken met deze bijzondere kunstenaars, die hen zo dierbaar zijn. Des te bewonderenswaardiger dat de beelden niet altijd al te vleiend zijn, maar wel altijd eerlijk, natuurgetrouw en vaak komisch. Één van de mooiste scènes zit op het eind van ‘Niet zonder jou’, waarin Ger een maand na Hermines overlijden zijn verdriet probeert weg te schilderen, maar tot het besef komt dat “hier geen mens tegenop kan schilderen.” Knap als je het dan nog droog weet te houden. Op zo’n manier samen oud worden, je gunt het iedereen.

Monica Meijer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 13 januari 2011