Onder het maaiveld junior (2023)

Regie: Mark Verkerk | 70 minuten | documentaire

Ze krijgen zelden de aandacht of het krediet dat ze verdienen, maar bodemdieren spelen een enorm belangrijke rol bij het leef- en bewoonbaar houden van de aarde. Zonder insecten, de rijke diversiteit aan microscopisch kleine bodemdieren en schimmels, zouden planten of gewassen niet kunnen groeien en eco- en voedselsystemen onherroepelijk instorten. Onder onze voeten bevindt zich dan ook een alternatieve, tweede wereld die grotendeels voor het mensenoog verborgen is.

In ‘Onder het maaiveld’ wisten filmmaker Mark Verkerk en zijn team ons al op fraaie wijze deelgenoot te maken van de diverse organismen die thuis zijn in deze wonderlijke onderwereld. ‘Onder het maaiveld junior’ vertaalt het materiaal uit de oorspronkelijke film naar de belevingswereld van de jongere generatie door er een wat speelser sausje overheen te gooien. We zien hoe stadskinderen middels een schoolproject leren hoe ze duurzaam voedsel kunnen verbouwen. Al doende maken ze ook kennis met een hele hoop beestjes die ze nooit eerder zagen. Een ander verhaallijntje concentreert zich op hobbytuinders die hun eigen biologische moestuin beheren en van de opbrengst smakelijke maaltijden op plantaardige basis uit de hoge hoed toveren.

De menselijke component van het verhaal kijkt bij de juniorversie wat plezieriger weg dan bij de film voor volwassenen, vooral omdat de kinderen een spontane fascinatie uitstralen die bij veel volwassenen al een stille dood is gestorven. Maar het mooist blijven ook hier de veelal fabuleuze beelden van de ondergrondse organismen en ecosystemen. Een normaal zo alledaags en weinig gracieus dier als de regenworm wordt van heel dichtbij ineens een indrukwekkende brok minispieren, terwijl de uitgebreide schimmelnetwerken onder de microscoop opzwellen tot pulserende levensaders die een buitenaards ogend micro-ecosysteem reguleren en als symbiotische partners planten van voedsel voorzien.

Door in te zoomen tot niveaus die met het blote oog niet zichtbaar zijn, worden diertjes die hooguit een of twee millimeter groot zijn (raderdiertjes, springstaartjes) reuzen als ze zich tussen miljoenen wriemelende bacteriën voortbewegen. De makers zijn er zelfs in geslaagd om de geboorte van wormen en slakken in kraakheldere beelden te vangen en vast te leggen hoe de ongrijpbare mol (die in de microwereld onder het maaiveld een ware gigant is) soepel door zijn zelfgegraven gangenstelsels kruipt.

‘Onder het maaiveld junior’ is niet alleen een mooie film die het ongeziene zichtbaar maakt: het is ook een belangrijk project. Alleen door toekomstige generaties te voeden met kennis over het belang van een gezonde bodemfauna, kunnen we voorkomen dat erosie, biodiversiteitsverlies en bodemuitputting en -verzuring nog verder oprukken.

Frank Heinen

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 19 april 2023