One Day in September (1999)

Regie: Kevin Macdonald | 94 minuten | documentaire, geschiedenis, sport | Verteller: Michael Douglas | Met: Ankie Spitzer, Jamal Al Gashey, Gerald Seymour, Axel Springer, Gad Zahari, Shmuel Lalkin, Manfred Schreiber, Walter Troger, Ulrich K. Wegener, Hans-Dietrich Genscher, Schlomit Romajo, Magdi Gahary, Zvi Zamir, Dan Shillon, Heinz Hohensinn, Esther Roth, Hans Jochen Vogel, Anouk Spitzer

Het had een vrolijk evenement moeten worden, om de herinneringen aan de Spelen in nazi-Duitsland van 1936 uit te wissen. En de Olympische Spelen in München begonnen 26 augustus 1972 zoals de organisatie dat gehoopt had. Maar ruim een week later, op 5 september, werd de goede sfeer bruut verstoord, toen een groep Palestijnse guerillastrijders van de organisatie ‘Zwarte September’ het onderkomen van de Israëlische delegatie in het Olympisch dorp binnenviel. De terroristen doodden een Israëlische worstelcoach en een gewichtheffer en gijzelden negen andere sporters en officials. De gijzelnemers eisten onder meer de vrijlating en vrije aftocht naar Egypte van 234 Palestijnen en niet-Arabieren uit de Israëlische gevangenis. Nadat de minister-president van Israël, Golda Meïr, had aangegeven niet op de eisen van de gijzelnemers in te zullen gaan restte alleen een gewapend ingrijpen. Verwoede pogingen om de Israeli’s te redden, liepen op niets uit. Op de militaire luchthaven Fürstenfeldbruck vond de gijzeling uiteindelijk zijn dramatische ontknoping: alle gegijzelden, vijf van de acht gijzelnemers en een politieagent vonden hierbij de dood.

De documentaire ‘One Day in September’ (1999) van Kevin Macdonald vertelt het verhaal van het bloedbad van München, net als Steven Spielbergs speelfilm ‘Munich’ uit 2005 dat deed. Macdonald laat de geschiedenis herleven met een documentaire die oogt als een thriller. Niemand minder dan Michael Douglas werd gestrikt om de voice-over te verzorgen. Macdonald gebruikt archiefbeelden en sprak met overlevenden en nabestaanden. Opmerkelijk is vooral dat hij de enige gijzelnemer die nog in leven is, Jamal Al Gashey, voor zijn camera wist te krijgen. Al Gashey overleefde meerdere aanslagen op zijn leven en leeft al jaren ondergedoken, ergens in Afrika. Cruciale momenten uit de 21 uur durende gijzeling blaast Macdonald nieuw leven in door er spectaculaire reconstructies van te maken. Hij stuwt de spanning nog wat verder op door er suggestieve muziek onder te monteren, vandaar dat je soms het idee hebt naar een thriller te kijken en niet naar een documentaire.

Macdonald richt zijn pijlen vooral op het tekortschieten van de Duitse autoriteiten. De Spelen van München waren voor Duitsland een uitgelezen mogelijkheid om het imago op te poetsen en de gaststad werd gepresenteerd als veilig, warm en kosmopolitisch. Om iedereen zich zo welkom mogelijk te laten voelen, waren de veiligheidsmaatregelen flink teruggeschroefd, wat de terroristen natuurlijk in de kaart heeft gespeeld. Bovendien ging er van alles mis tijdens de reddingspogingen. Professionele Israëlische anti-terreurgroepen werden vriendelijk bedankt voor hun diensten, de Duitsers konden het zelf wel regelen. Wat zaten ze er daar pijnlijk naast! Het vingerwijzen van Macdonald wordt wel wat eentonig; we begrijpen snel genoeg dat hij het handelen van de Duitsers incompetent vindt, maar hij dramt er wel wat in door. Ander klein minpuntje van deze verder prima documentaire is dat er weinig ‘backstory’ gegeven wordt; Macdonald gaat er vanuit dat zijn kijkers weten wat ‘Zwarte September’ is, waar zij voor strijden enzovoort. Terwijl niet iedereen die kennis paraat zal hebben. Maar de Britse filmmaker verdient absoluut een pluim dat hij een van de zwartste bladzijden uit de recente wereldgeschiedenis, waarvan iedereen weet hoe het afloopt, toch razend spannend naar het witte doek weet te vertalen.

Patricia Smagge