Our Daily Bread-Unser täglich Brot (2005)

Regie: Nikolaus Geyrhalter | 92 minuten | documentaire

De liefhebbers van het documentairegenre mogen zich verheugen in een voortdurende stroom van mooi en boeiend materiaal. Daaronder bevinden zich soms documentaires die mede aandacht trekken door bijvoorbeeld het luidkeelse – en niet altijd even objectieve en soms op enigszins populaire wijze geleverde- commentaar op kwesties van politiek of sociaal-economisch gebied. Regisseurs als Michael Moore of Morgan Spurlock zijn daarbij zelf vaak nadrukkelijk in beeld.

‘Our Daily Bread’ is nu eens een documentaire waarin enig commentaar geheel ontbreekt en de regisseur blijft volledig buiten beeld. Die beelden spreken overigens uiterst overtuigend en effectief voor zich. Uitsluitend die sterke beelden en omgevingsgeluiden vertellen het verhaal en wat voor een verhaal! Dialogen ontbreken geheel, de vaak gehanteerde voice-over aanpak blijft achterwege. Niemand wordt geïnterviewd, zelfs de muziek ontbreekt.

‘Our Daily Bread’ is een film over de industriële verwerking van gewassen en dieren, waarbij efficiency en kostenbesparing in het productieproces voorop staan. Om het product zo snel, hygiënisch en onbeschadigd mogelijk in de verpakking te krijgen zijn machines en arbeidsprocessen ontwikkeld die fascinerend en beangstigend tegelijk zijn.

Natuurlijk weten we allemaal dat de romantische beelden van koetjes in de wei en scharrelkippetjes op het erf vaak slechts reclamebeelden zijn die meer horen bij hobbyboeren. De film laat op indringende wijze zien hoe het product “voedsel” werkelijk tot stand komt en hoe het verwerkingsproces plaats vindt. Overigens kostte het de regisseur weinig moeite om binnen te komen bij de fabrieken. De schone en efficiënte productielijnen werden vol trots getoond.

Onthullende momenten van de werkwijze in bijvoorbeeld slachthuizen en kippenfarms, maar ook van het kweken van paprika’s, waarvan de metershoge planten niet eens met wortels in de grond staan, maar slechts hun voedsel halen uit een klein laagje van een soort steenwol. Tomatenplanten worden besproeid en bespoten door een robotkarretje dat geheel onbemand door de kas rijdt.

De film is in een wonderschoon langzaam tempo opgebouwd met lange shots waarin momenten van verstilling worden opgebouwd. Ook de magnifieke fotografie en prachtige weidse opnamen maken de film – ondanks de soms rauwe en onthutsende beelden – tot een visuele belevenis die nog lang nadreunt. Het is niet alleen het dier dat hier slachtoffer is, ook de mens als uitvoerder in het arbeidsproces heeft soms een weinig benijdenswaardige positie. Ook hier geldt echter dat het werk moet gebeuren en dat met dit werk het ook voor hun zo broodnodige geld uiteindelijk toch moet worden verdiend. De film laat zien dat ook de mens hier uiteindelijk maar gewoon een werknemer is die in de kantine zijn lunch eet en met zijn collega’s over allerlei dagelijkse zaken praat.

De film is nergens direct veroordelend, het is vooral een film die middels een sublieme registratie tot nadenken stemt over de wijze waarop de mens ook hier weer met zijn omgeving omgaat. Het prachtige camerawerk en de perfecte beeldmontage maken de film tot een juweel.

‘Our Daily Bread’ is één van de acht genomineerde documentaires voor Beste Europese Documentaire 2006. De film won de Speciale Juryprijs op het Internationaal Documentaire Festival van Amsterdam en werd ook op andere festivals onderscheiden. Onthullend en soms onthutsend, een absolute “must see”.

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 4 januari 2007