Quo vadis, Aida? (2020)

Regie: Jasmila Zbanic | 102 minuten | drama, geschiedenis | Acteurs: Jasna Djuricic, Izudin Bajrovic, Boris Ler, Dino Bajrovic, Johan Heldenbergh, Raymond Thiry, Boris Isakovic, Emir Hadzihafizbegovic, Reinout Bussemaker, Teun Luijkx, Juda Goslinga, Jelena Kordic, Alban Ukaj, Ermin Bravo, Edita Malovcic, Micha Hulshof, Joes Brauers, Sol Vinken, Sanne den Hartogh, Job Raaijmakers, Irena Melcer, Rijad Gvozden

Oost-Bosnië, 1995. Aida Selmanagic (Jasna Đuričić) werkt als tolk op de Nederlandse VN-basis in Srebrenica op het moment dat het Servische leger de stad overneemt. Duizenden Bosnische moslims, waaronder Aida’s echtgenoot en twee zonen, vluchten naar het nabijgelegen VN-kamp op zoek naar onderdak. Als tolk mag Aida samen met enkele vluchtelingen en hulpverleners het overvolle kamp betreden, maar duizenden anderen worden buiten de poorten van het kamp gehouden en aan hun lot over gelaten. Terwijl Aida er alles aan doet om te worden herenigd met haar familie, probeert zij eveneens om orde in de chaos van het kamp te scheppen.

In ‘Quo vadis, Aida?’ staat de genocide van Srebrenica centraal. De gebeurtenissen rondom deze schrijnende massamoord worden bijna volledig getoond door de ogen van Aida, een personage dat losjes is gebaseerd op de beroemde tolk Hasan Nuhanović. Hoewel de film zich grotendeels op één locatie afspeelt, voelt ‘Quo vadis, Aida?’ nooit leeg of eentonig. Dit is een aangrijpende en hartverscheurende film, die volledig terecht werd genomineerd voor een Oscar in de categorie van Beste Buitenlandse film.

Het acteerwerk van Jasna Đuričić is een van de voornaamste redenen waarom de film zo goed werkt. Als Aida kent zij geen enkel moment van rust. Vluchtelingen moeten worden gekalmeerd. Paspoorten moeten worden gemaakt. Er moet voortdurend met de Nederlandse blauwhelmen worden gesproken. Alles gaat razendsnel en met elke minuut lijkt het totaalbeeld van de situatie steeds onwerkelijker te worden. Als een gevolg daarvan staan wij voortdurend aan de zijde van Aida. Jasna Đuričić toont haar onophoudelijke wilskracht van begin tot eind met verve. Zij is een vrouw die niet bang is om weerstand te bieden aan alle mannen, vaak in hogere rang, die haar proberen te ondermijnen. De standvastigheid van haar personage toont zij niet met opgeblazen emotie of schreeuwerige dialogen, maar juist met stilte en alleszeggende blikken. Het is een hoogst expressieve acteerrol, wat doet verlangen naar een verdere uitbreiding van haar filmcarrière.

‘Quo vadis, Aida?’ is een meeslepende en gedetailleerde film over een van de grootste oorlogsmisdaden van de vorige eeuw. Het is geen makkelijke kijkervaring, maar wel een belangrijke. Tijdens het kijken van de film stel je je telkens de vraag hoe het ooit zover heeft kunnen komen. Was het slordigheid? Onervarenheid? Lafheid? Een gebrek aan apathie? Een combinatie van dat alles, of juist iets heel anders? Een eenduidig antwoord krijgt de kijker niet. De film geldt in dit opzicht meer als een spiegel op het verleden, en om te onthouden dat we als mensheid nooit ver verwijderd zijn van wreedheid en onverdraagzaamheid.

Len Karstens

Waardering: 4.5

Speciale vertoning: IFFR 2021, Movies That Matter Festival 2021
Bioscooprelease: 1 juli 2021
DVD-release: 5 november 2021