Ray & Liz (2018)
Regie: Richard Billingham | 108 minuten | drama | Acteurs: Justin Salinger, Ella Smith, Richard Ashton, Michelle Bonnard, Sam Dodd, James Eeles, Sam Gittins, James Hinton, Andrew Jefferson-Tierney, Patrick Romer, Tony Way
Kan een autobiografie ooit waarheidsgetrouw zijn? Doet dat er eigenlijk iets toe? Deze vragen komen als vanzelf boven na het zien van het Engelse autobiografische kitchensinkdrama ‘Ray & Liz’ van oorspronkelijk fotograaf Richard Billingham. De film bestaat uit een korte en een lange episode uit de jeugd van Billingham, met daarvoor, daarna en er tussenin (gespeelde) scènes van zijn inmiddels oude alcoholische vader Ray.
De twee episodes uit Billinghams jeugd verschillen nogal van karakter en kwaliteit. Hoewel de episodes gaan over de jaren 80 van de vorige eeuw, lijken ze eerder in de asgrijze jaren 50 gesitueerd. Ze spelen zich af in een laag sociaal milieu in een armoedige gemeente in de buurt van Birmingham.
De eerste episode is bijna een sketch, die handelt over een oom van de regisseur die op een dag komt oppassen op Richards jongste broer. De oom is een beetje simpel, liefhebber van drank, en er is niet veel voor nodig om de boel uit de hand te laten lopen. De tweede episode focust op Richards broertje Jason, een jongetje dat aan alle kanten wordt verwaarloosd. We volgen hem op zijn eenzame tochten door de wijk, waarbij je als kijker het onheil voelt naderen.
Billingham heeft hard zijn best gedaan om het allemaal zo kitchensink mogelijk te maken. Een kotsende oom (en een hond die de opbrengst opslobbert), armoedige interieurs, flessen vol drank, Ray die in een plas urine gaat staan, geldproblemen, geen elektriciteit, gevloek, gescheld en getier. Maar we geloven er helemaal niks van. In dysfunctionele kitchensinkmilieus is geen ruimte om zinnen af te maken, praat iedereen door elkaar en is het non-verbale minstens zo uitgesproken als het verbale. In ‘Ray & Liz’ wacht Liz beleefd tot Ray is uitgesproken, waarna zij rustig haar antwoord poneert (iets in de trant van You fucking cunt). De woorden suggereren emotie, de toneelachtige uitspraak en de lome lichaamstaal slaan die emotie dood. Ook vreemd is de manier waarop Richard Billingham zijn jonge zelf neerzet in de film. Als een Harry Potter die plotseling in Coronation Street is beland.
Afgezien van die ongeloofwaardigheid, is ‘Ray & Liz’ nog best te genieten. De film zit vol visuele schoonheid en fraaie vondsten. De episode over broertje Jason is meeslepend, soms grappig, soms spannend. Ook over de muziek klagen we niet en de film is sfeervol, stijlvast en probeert iets diepzinnigs te vertellen. Aardige film dus, maar vooral gemiste kans.
Henny Wouters
Waardering: 3
Bioscooprelease: 28 februari 2019