Return to Hansala – Retorno a Hansala (2008)

Regie: Chus Gutiérrez | 95 minuten | drama | Acteurs: Farah Hamed, José Luis García Pérez, Adam Bounnouacha, Antonio de la Torre, Cuca Escribano, Antonio Dechent, César Vea, Miguel Alcíbar, Sebastián Haro, María del Águila, Alba Fernández, Manuela Rojas, María García, Abraham Hidalgo, Ana Blanco, Ghila Taja

Elk jaar steken duizenden wanhopige Afrikanen via de Straat van Gibraltar over naar Europa in de hoop daar een betere toekomst te vinden. De oversteek, in veelal kleine gammele bootjes, is risicovol. Regelmatig verschijnen berichten in de krant dat er weer lichamen zijn aangespoeld. In ‘Return to Hansala’ heeft regisseur Gutiérrez zich laten inspireren door een dramatische gebeurtenis waarbij in één keer veel mensen uit hetzelfde dorpje omkwamen.

In Algeciras spoelt een aantal lichamen aan. Martin (José Luis Garcia Perez) is begrafenisondernemer en de politie schakelt hem in om de lichamen te bergen. Martin heeft grote financiële problemen, zijn huwelijk is gestrand. Hij heeft dringend geld nodig en stemt toe. Bij één van de overledenen vindt hij een telefoonnummer. Als hij dat nummer belt komt hij uit bij Leila (Farah Hamed), de zuster van de overledene. Zij woont al in Spanje en had aan haar overleden broer het geld geleend om hem ook naar Spanje te laten komen. Zij voelt zich schuldig en wil het lichaam terug laten brengen naar Hansala, een dorpje bevolkt door Berbers, ver weg in de bergen van Marokko. Die reis komt Martin goed uit, hij ontsnapt voorlopig aan zijn schuldeisers en het levert flink geld op. Martin en Leila vertrekken met de begrafeniswagen om het lichaam naar Hansala terug te brengen en te laten begraven. Zij nemen kleding mee van andere overledenen. Hun identiteit is onbekend en via herkenning van die kleding kunnen nabestaanden worden geïnformeerd.

Die reis ontvouwt zich als een typische roadmovie en kent vele complicaties door de culturele verschillen tussen Europese en Noord Afrikaanse waarden. Onderweg stuiten zij op bureaucratie als de papieren niet helemaal in orde zijn en worden zij nog overvallen. Martin realiseert zich steeds meer waarom mensen proberen aan de uitzichtloosheid van hun situatie te ontsnappen en de onzekere toekomst van illegale immigratie voor lief nemen. Leila is destijds zonder toestemming van haar vader naar Spanje vertrokken en heeft daardoor een heel eigen probleem. Bij aankomst in het dorp is de vraag: hoe nu verder?

De film is in het bijzonder interessant door het zicht op de lokale gebruiken en de ontvangst van Martin en Leila door de familie en de dorpelingen. De film heeft vele fraaie opnamen van prachtige berglandschappen en werkelijk intrigerende beelden van de dorpjes waarin het sobere leven zich afspeelt. Het verhaal bevat onverholen kritiek op de overheid die de bevolking in die gebieden geheel negeert. Mensen leven er in diepe armoede en elektriciteit en stromend water ontbreken geheel. Alleen onderlinge solidariteit helpt hen het onder zulke zware omstandigheden vol te houden. Tegelijkertijd ontbreekt vrijwel elke kans op een verbeterde situatie waardoor steeds meer jongeren naar Europa proberen te gaan. Voor alleen de reis daar naar toe moet al veel geld aan mensensmokkelaars worden betaald. Er is veel gewerkt met lokale dorpsbewoners wat de authenticiteit van de beelden op realistische wijze versterkt.

In de uitwerking van het scenario is de valkuil van goedkoop melodrama vermeden. De ontwikkelingen van het verhaal zijn klein gehouden, voor grote drama’s is ondanks de zwaarte van het onderwerp, weinig plaats. ‘Return to Hansala’ is een realistisch en sober verfilmd sociaal drama, ingehouden gespeeld en met werkelijk sublieme landschapsbeelden.

Rob Veerman

Waardering: 3

Bioscooprelease: 29 april 2010