Smart People (2008)
Regie: Noam Murro | 95 minuten | drama, komedie, romantiek | Acteurs: Dennis Quaid, Sarah Jessica Parker, Thomas Haden Church, Elliot Page, Ashton Holmes, Christine Lahti, Camille Mana, David Denman, Don Wadsworth, Robert Haley, Patrick Sebes, Kevin James Doyle, Paul Huber, Iva Jean Saraceni, Richard John Walters, Scott A. Martin, Jane Mowder, Adam Kroloff, Patrick Jordan, Amanda Jane Cooper, Kiley Caughey, Christy Harst, Rick Warner, Barret Hackney, José A. Rivas, Zilda Alvez, Elysia Annacini, Aaron Bernard, John W. Iwanonkiw, William Kania, Benjamin Jeran McGinn, Jackson Nunn, Joe Pawlenko, Jon Yu
Grote Hollywood-producties wordt vaak verweten dat ze te veel volgens vaste formules werken en daardoor niet verrassend voor de dag komen. Maar niet alleen de blockbusters maken zich daaraan schuldig; ook de Amerikaanse onafhankelijke film laat zich de laatste jaren gemakkelijk uittekenen volgens een vast stramien. Het recept is heel eenvoudig: men neme een zwartkijkende, contactgestoorde intellectueel en laten hem door schade en schande wijs worden. Het onvermogen om met anderen te communiceren is een centraal thema en vaak blijkt – hoe verrassend – de liefde hét medicijn tegen de deprimerende levenshouding. Debuterend filmmaker Noam Murro wilde voor zijn eerste project niet direct te grote risico’s nemen en besloot voor ‘Smart People’ (2008) zo veel mogelijk platgetreden paden te bewandelen. Hoewel het filmpje prettig wegkijkt, wordt de originaliteit node gemist. En voor een film met bij vlagen zeer venijnige dialogen is ‘Smart People’ wel érg braafjes.
Dennis Quaid is Lawrence Wetherhold, een egocentrische literatuurprofessor met een verbitterd en vertekend beeld van de wereld. Lawrence is een misantroop pur sang en laat geen mogelijkheid ongemoeid om op te scheppen over zijn kennis en intelligentie. Zeker sinds zijn vrouw overleed leeft hij in zijn eigen wereld. De enige die een beetje op één lijn zit is zijn zeventienjarige dochter Vanessa (Elliot Page), die al net zo snobistisch is als haar vader en haar eenzaamheid verdoezelt ze door anderen, onder wie haar studerende broer James (Ashton Holmes) neer te halen. Door een ongelukkige samenloop van omstandigheden – die Lawrence overigens wel over zichzelf heeft afgeroepen – belandt hij met hersenbeschadiging in het ziekenhuis. Omdat hij van arts Janet Hartigan (Sarah Jessica Parker) een half jaar lang niet mag autorijden, schakelt Lawrence zijn geadopteerde broer Chuck (Thomas Haden Church) in om hem te chaufferen. Met de chaotische en losbandige Chuck is het echter moeilijk afspraken maken en dus is Lawrence dolblij als hij van Janet een lift krijgt. Zij blijkt een vroegere studente van hem te zijn en was vroeger heimelijk verliefd op haar leraar. Die gevoelens blijken nog niet helemaal voorbij.
In tegenstelling tot thematisch gerelateerde films als ‘Wonder Boys’ (2000) en ‘The Squid and the Whale’ (2005) is ‘Smart People’ behoorlijk voorspelbaar. Waar in die films de karakters uitstekend uitgewerkt zijn, blijft de diepgang hier beperkt tot Lawrence; de anderen zijn uitgeholde archetypes. Het probleem is echter dat hij helemaal niet sympathiek noch interessant is, nog geen greintje. Het is een oude chagrijn, die mensen alleen maar tegen zich in het harnas jaagt en ongelooflijk uit de hoogte doet dat het beschamend is. Wanneer Janet (door Sarah Jessica Parker opmerkelijk low key gespeeld) ten tonele verschijnt, keert hij als een blad aan een boom. Een subtiele verandering was meer op zijn plaats geweest. Het is jammer dat de film zich concentreert op Lawrence, want Vanessa en ook Chuck zijn vele malen interessanter. Elliot Page moet oppassen dat hij niet getypecast gaat worden als de wijsneus, de tiener die zich gedraagt alsof hij veertig is, want zo’n rol speelde hij vaker. Page is echter wel goed in wat hij doet, al wordt hij daarbij geholpen door de scherpe teksten die hij van debuterend scenarioschrijver Mark Jude Poirier in de mond gelegd kreeg. Thomas Haden Church speelt ook een rol die we vaker van hem zagen, maar zorgt als ‘frisse wind’ Chuck voor de welkome komische noot.
‘Smart People’ is geen vervelende film, maar zeker ook geen prent die je lang bij zal blijven. Creativiteit en originaliteit zijn ver te zoeken. Het verhaal hebben we al eens eerder – en beter – gezien, bijvoorbeeld in Noah Baumbach’s ‘The Squid and the Whale’. Het grootste probleem is dat de film zich richt op het minst interessante personage (Lawrence), zonder de andere karakters op een volwaardige manier uit te werken. Aan de acteurs ligt het overigens niet; zelfs Sarah Jessica Parker haalt een aardig niveau. Maar het scenario is – de vinnige dialogen ten spijt – te mager om er iets moois van te kunnen maken. Wat rest is een nietszeggend filmpje dat zichzelf nét iets te serieus neemt. Er had, zeker met deze cast, veel meer in gezeten.
Patricia Smagge