The Bastard (2018)
Regie: Floris-Jan van Luyn | 84 minuten | documentaire
Michiel Hoek, fietsenmaker in het Friese Oudemirdum, kreeg jaren geleden een telefoontje van het Rode Kruis. Of hij ervan op de hoogte was dat hij een halfbroer had in Ethiopië? Na het ontkennende antwoord volgde uitleg: Daniel Hoek is de eerste zoon van Michiels vader Joop, die in de jaren zestig inderdaad een periode in Ethiopië heeft gewoond omdat hij daar werkte voor een landbouwbedrijf. Wanneer Michiel contact opneemt met zijn broers, reageren die net zo verbaasd als hijzelf en zij vragen hem – als ‘oudste broer’ – hun vader met dit nieuws te confronteren. Joop Hoek ontkent eerst in alle toonaarden, maar kan eveneens niet nalaten om te zeggen dat “Michiel zich niet met zijn zaken moet bemoeien”. Omdat hij het dus net zo goed had kunnen bevestigen, vertrekt Michiel met een vriend naar Ethiopië om kennis te maken met Daniel.
Een familiehereniging volgt, eind goed al goed? Natuurlijk niet, er zitten nogal wat haken en ogen aan dit verhaal, dat zo in een soap zou passen, ware het niet dat de emoties en verhoudingen veel complexer zijn dan je in zo’n serie ziet. ‘The Bastard’ legt minutieus de ontvouwing van deze geschiedenis vast. Dat gebeurt niet alleen met interviews, natuurlijk zien we de geijkte talking heads, van Daniel, Michiel en wat later ook Joop. Maar ook door in scène gezette fragmenten met een jongetje als Daniel geweest moet zijn, die door Ethiopië wandelt, zoals Daniel dat ooit ook deed, om weg te lopen van zijn moeder, die hij ging haten omdat ook zíj hem uitschold voor Bastard, naar de Nederlandse ambassade in Addis Abbeba, om daar hulp te vragen bij het zoeken naar zijn vader. In deze gefingeerde beelden zien we Daniel als het ware opgroeien, omdat we beeld krijgen bij het schokkende verhaal van zijn jeugd en leven als jongvolwassene. Het maakt daarbij niet uit dat de beelden wellicht niet helemaal overeenkomen met de waarheid; door de bloemrijke verhalen van de charismatische Daniel, geholpen door de werkelijk uitmuntende montage (zet het Gouden Kalf maar vast klaar!) en de sfeervolle muziek, zie je zijn levensgeschiedenis voor je, bijna alsof Richard Linklater hem à la ‘Boyhood’ heeft gevolgd.
Is de geschiedenis van Daniel an sich al interessant, wanneer regisseur Floris-Jan van Luyn vader Joop voor de camera krijgt, wordt ‘The Bastard’ puntje-van-je-stoel-werk. Het is zo bijzonder om te zien hoe als het ware de inkt van de stempel van Joop het duidelijkst is bij Daniel en veel minder bij zijn wettelijk erkende kinderen. De documentaire schuwt de lelijke waarheid niet, en het is bewonderenswaardig van de betrokkenen personen dat zij zich zo bloot geven. Dan gaat het niet alleen om gedrag dat niet door de beugel kan, maar ook opvattingen. Dat moet emoties veroorzaken, en dat doet het dan ook. Afkeer, ongeloof, compassie, ontroering… ‘The Bastard’ wekt een heel palet aan gevoelens bij de kijker op.
‘The Bastard’ gaat over het zoeken naar je wortels. Dat is iets wat je waarschijnlijk alleen maar herkent als je niet bij je natuurlijke ouders opgegroeid bent, maar de film slaagt er op adembenemende wijze heel goed in om dat menselijke verlangen voelbaar te maken. Wonderbaarlijk verhaal, echt gebeurd, meeslepend tot de laatste minuut.
Monica Meijer
Waardering: 4
Bioscooprelease: 29 maart 2018