The Go-Between (1971)
Regie: Joseph Losey | 115 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Julie Christie, Alan Bates, Margaret Leighton, Michael Redgrave, Michael Gough, Dominic Guard, Edward Fox
Filmbewerkingen stuiten nogal eens op kritiek. Het lijkt nooit goed te zijn. Soms is de film niet trouw genoeg aan het boek, en dan volgt het boek weer te slaafs de letter van het boek, zonder een eigen visie of waarde toe te voegen. ‘The Go-Between’, een film van Joseph Losey, naar een roman van J.P. Hartley, is één van de gelukkige uitzonderingen op de regel. Velen zijn het er namelijk over eens dat deze film zowel het boek goed eer aan doet als filmisch voldoende toevoegt om op eigen benen te kunnen staan. Bovenal is de sfeer van de tijd en plaats van het verhaal – het Engelse platteland aan het begin van de twintigste eeuw – voortreffelijk weergegeven door Losey en is de cast – waaronder Julie Christie, Alan Bates, en Dominic Guard – uitstekend.
De sfeer en het acteerwerk zijn de redenen dat ‘The Go-Between’ zo boeiend blijft. Het verhaal over de gedoemde geliefden die vanwege hun klassenverschil niet samen kunnen zijn, is – hoewel op zichzelf tragisch – niet zo bijster interessant dat er twee uur voor uitgetrokken dienen te worden om het te vertellen. Ook blijft het allemaal vrij basaal. Marian is verloofd met Hugh, die vanwege zijn klasse een respectabele partner is (voor de familie), maar houdt in werkelijkheid (alleen) van de boer Ted, met wie zij in het geheim communiceert en (soms) afspreekt. Het is verdrietig voor haar wanneer ze in tranen uitbarst vanwege deze onmogelijke liefde, maar er gebeurt weinig opzienbarends. In ‘Atonement’ vindt er een rel plaats wanneer er een “verboden” brief ontdekt wordt en gebeurt er iets drastisch dat de hele plot en dynamiek tussen de geliefden verandert. In ‘Remains of the Day’ wordt de tentatieve liefde tussen butler en dame van het huis juist – interessant en tergend genoeg – platonisch gehouden. In ‘The Go-Between’ gebeurt er precies wat je verwacht. Slechts de climax biedt enige (mogelijkheid) op drama en controverse, maar helaas worden de directe gevolgen en reacties niet getoond en wordt slechts middels een vooruitblik duidelijk wat in er in algemene termen is gebeurd. Jammer.
De volwassen wording – of coming of age – van Leo (Dominic Guard) is een verhaal dat parallel loopt aan het centrale liefdesverhaal, en is misschien nog net iets interessanter. Zijn seksuele ontwakening is vrij banaal – hij vraagt Ted herhaaldelijk naar de bloemetjes en de bijtjes – maar in de context van de zoektocht naar zijn identiteit binnen de “vreemde” omgeving van de familie van zijn “upper class”-vriend, is het wel waardevol. Leo is duidelijk een buitenbeentje binnen de bekakte familie, die niets anders doet dan dineren, lunchen (en tijdens de lunch over een dagbesteding nadenken), cricket spelen, en pochen met hun status of zich hooghartig gedragen ten opzichte van de werkende klasse. Het is dan ook niet onbegrijpelijk dat hij vaak op bezoek gaat bij Ted Burgess, waarmee hij toch een zekere verwantschap moet voelen, en die hij later in de film zo ongeveer als surrogaatvader bestempelt. En zijn kalverliefde voor Marian blijkt net als voor Burgess een verlangen naar iets onbereikbaars in te houden.
De deftige entourage is prachtig weergegeven door Losey, en meteen overduidelijk vanwege de indrukwekkende overzichtsbeelden van de uitgestrekte velden en het enorme landhuis en landgoed van de familie. En de houding van deze klasse wordt praktisch gepersonifieerd door Margaret Leighton, die de koelte, berekening, en onverschilligheid van Mrs. Maudsley op ijzingwekkende wijze tastbaar maakt. Gecombineerd met de statige, (semi-)klassieke muziek Michel Legrand, blijkt ‘The Go-Between’ uiteindelijk toch een zeer effectieve filmische tijdmachine, die de kijker even in een andere tijd en een andere wereld onderdompelt.
Bart Rietvink