The Land of the Enlightened (2016)

Regie: Pieter-Jan de Pue | 87 minuten | documentaire, drama, oorlog | Acteurs: Gholam Nasir, Khyrgyz Baj, Noor, Zulfu, Koko Ewas, Koko Mullalih, Marina Golbahari, Sergei Kovinchenko, Devin A. Cleeves, Sohrab Nazari

Wat weten we nou eigenlijk echt over Afghanistan? We kennen het land van Russische en Amerikaanse invasies, we weten dat er warlords rondlopen en we kennen de gewelddadige fundamentalisten van de Taliban. En we weten dat al die gewelddadigheid wordt gefinancierd door drugsteelt en smokkel.

In de docu-speelfilm ‘The Land of the Enlightened’ volgen we een paar groepjes Afghaanse kinderen, alle actief in het woeste Afghaanse berggebied. Het ene groepje overvalt karavanen, het andere graaft oude Sovjetmijnen uit, nog een andere vergaart steenbrokken in een lapis lazulimijn. Daarnaast nemen we een kijkje in een adelaarsnest van het Amerikaanse leger, waar verveelde militairen de dag doorbrengen in ledigheid en die soms Afghaanse rebellen bestoken in nabijgelegen bergen.

‘The Land of the Enlightened’ is een complexe mengeling van speelfilm en documentaire. De scènes zijn grotendeels gespeeld, maar ze verbeelden geen dramatische plot maar de dagelijkse werkelijkheid in Afghanistan. Dat deze gebeurtenissen hier in scène zijn gezet, heeft het voordeel dat de cameraploeg niet op de gebeurtenissen hoeft te reageren, maar werkt vanuit een strak script. Dat levert een stroom aan visuele schoonheid op. Het Afghaanse hoogland, de duistere mijnen, de groene valleien, het ziet er allemaal even prachtig uit. Tel daarbij wat visuele vondsten, en ‘The Land of the Enlightened’ is een film die je ook prima zonder geluid kunt genieten.

Niet dat je dat moet doen, want beeld en geluid vormen hier een perfect huwelijk. Van het melodische vlechtwerk van Bach tot de oosterse psychedelica van de vroege Pink Floyd, alle muziek sluit perfect aan op de beelden. Dan is er ook nog een voiceover, de stem van het jonge Afghanistan, die poëtisch mijmert over verleden en toekomst, liefde en geweld, en tussendoor verhaalt over de mythologie van het land. Muziek, voiceover en beeld vormen een mysterieus maar coherent geheel, dat meer de essentie van Afghanistan lijkt te benaderen dan het banale geweld van het journaal.

De aanpak van regisseur Pieter-Jan de Pue heeft wel een groot nadeel. De kinderen zijn geen geboren acteurs. De steelse blikken naar de camera, het gegiechel, de onhandige gesprekken, het ziet er allemaal even nep uit. Wanneer de bende een eenpersoonskaravaan overvalt zie je vooral jochies die blij zijn dat ze mogen spelen in een heuse speelfilm.

De grote verdienste van ‘The Land of the Enlightened’ is dat je Afghanistan gaat zien door Afghaanse ogen. Je ziet dat westerse bemoeienissen spaak moeten lopen in een land dat op zijn heel eigen manier leven, liefde en dood beschouwt. Je leert Afghanistan niet begrijpen, maar je begrijpt wel de noodzaak om het land en zijn gebruiken wat meer te respecteren en met rust te laten. Ondanks al het geweld.

Henny Wouters

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 7 april 2016