The September Issue (2009)

Regie: R.J. Cutler | 90 minuten | documentaire | Met: Anna Wintour, Grace Coddington, Thakoon, André Leon Talley

Anna Wintour is in de modewereld een wereldbekende (en beruchte) persoonlijkheid die leiding geeft aan het befaamde Amerikaanse modeblad Vogue Magazine. De documentaire ‘The September Issue’ gaat vooral over de totstandkoming van het dikke septembernummer van Vogue. Deze speciale editie heeft het formaat en de dikte van een klassiek telefoonboek en wordt in een miljoenenoplage verspreid. Is dat voor de doorsnee filmkijker een voldoende interessant gegeven om de gang naar de cinema te maken? Laten we die vraag maar meteen met een volop JA beantwoorden. ‘The September Issue’ is een echte aanrader!

De documentaire geeft een fascinerend inzicht in de wereld achter de schermen van de redactie van een modeblad, maar ook van de modewereld op zich. Voordat het blad tot stand komt, vindt een meedogenloze slijtageslag plaats. We volgen dit proces en zien welke personen en welk aangeleverd materiaal rücksichtlos ‘sneuvelt’ of na eerdere afkeuring alsnog in ere wordt hersteld. De film is dus veel meer dan een oppervlakkig modeverhaal vol glamour en glitter. Vogue bepaalt in belangrijke mate het modebeeld van het komende jaar en daarmee ook de verkoopresultaten van de diverse modehuizen.

Anna Wintour is meer dan een sterke persoonlijkheid. Zij is een bijzonder dominante vrouw en heeft een werkelijk feilloos gevoel voor wat de klant wil en welke kant het opgaat. Zij kan een arrogante bitch zijn die met één blik (of door juist niet te kijken) iemand haar macht genadeloos laten voelen en je ziet die mensen bijna verschrompelen. Het productieproces van deze speciale editie is georganiseerd als een grote militaire operatie, waarbij ‘generaal Wintour’ alle orders uitdeelt en strikte gehoorzaamheid en uitvoering van de orders een noodzaak is om het battlefield te overleven.

Anna schuwt niet die macht vol en zonder mededogen te gebruiken. De film toont daar fraaie, intrigerende en soms ook onthutsende staaltjes van. Haar invloed is enorm en reikt zover dat directeuren van warenhuizen haar proberen in te schakelen om het productieproces bij modehuizen te versnellen. Bij bezoeken aan Modehuis Gaultier en anderen wordt Anna met veel égards ontvangen. Dat zij hiervan geniet blijkt in ruime mate uit de filmbeelden die openhartig zijn gemaakt. Zij is met haar medewerkers gedurende een lange periode indringend en vanaf dichtbij gevolgd. Die opnamen zijn soms weinig verbloemend. Er is weinig tot geen moeite gedaan het beeld te ‘filteren ‘ om het rooskleuriger te maken.

Toch is ook Anna Wintour een mens met kwetsbare kanten, die ook getoond worden. In gesprekken met haar dochter vraagt zij niet alleen om haar mening, maar laat die tevens blijken het modewereldje maar erg oppervlakkig en leeg te vinden. Deze wil daar absoluut niet voor kiezen en Anna is zichtbaar geraakt door deze ontboezemingen. Deze kwetsbare openhartigheid toont zich ook als Anna spreekt over haar familie. Zij is zelf afkomstig uit een zeer gegoed Engels milieu, haar vader was een krantenmagnaat en haar broer heeft een belangrijke journalistieke positie. De familie toonde zich ‘geamuseerd’ over het werk van Anna. Het is duidelijk dat dit dedain haar niet onberoerd laat, ondanks de positie en invloed die zij inmiddels heeft bereikt.

Anna Wintour voldoet qua verschijning in ruime mate aan de beeldvorming die het algemene publiek zou moeten hebben. Zij heeft een perfect figuur, is altijd uiterst modieus gekleed en draagt – uiteraard – een grote zonnebril. Haar kleding en accessoires zijn perfect in balans en in volledige harmonie.

In deze wereld is er slechts één vrouw die het op sluwe wijze tegen haar opneemt, zonder zich te kunnen veroorloven dat al te openlijk te kunnen doen, Grace Coddington. Zij was vroeger fotomodel, werkt al lang voor het team van Anna en heeft zich ontwikkeld tot een uiterst professionele Creative Director met heel eigen – en soms afwijkende – opvattingen.

Het is fascinerend om te zien hoe de complexe verhoudingen tussen Anna en Grace uiteindelijk leiden tot een situatie waarin toch veel van de ideeën van Grace – die aanvankelijk zijn afgekeurd – toch later erkenning vinden bij Anna. Tussen beide vrouwen ligt weliswaar een grote formele machtspositie, maar tegelijkertijd respecteren zij elkaars virtuositeit. Op vele momenten wordt het werkelijk amusant als Grace vertelt hoe zij werkelijk over bepaalde zaken denkt, maar tegelijkertijd probeert zij voortdurend bij de regisseur uit te vissen wat Anna nu weer gezegd (of afgekeurd) heeft. Grace is de enige die in feite – op morele voet – haar gelijke is, maar die ook weet dat het spel nu eenmaal volgens bepaalde regels gespeeld dient te worden. Grace is – in informele zin – in de organisatie even belangrijk als Anna. Aan het einde van de documentaire doen beide dames daar nog leuke uitspraken over, waarbij zij elkaar duidelijk blijken te respecteren en elkaar niet beschadigen.

Daarnaast is Anna niet alleen het ijskonijn dat zij voor het oog van de buitenwereld nu eenmaal is. Als zij unieke talenten herkent, is zij bereid deze een kans te geven en spant zij zich – binnen haar uitgebreide netwerk – in hen een toekomst te bieden. Modeontwerper Thakoon is een dergelijk talent. Waar zij anderen genadeloos afbrandt, krijgt deze een kans en pusht zij hem op het hoogste niveau, waarna zij hem openlijk nog even vriendschappelijk over de bol aait. Thakoons carrière is gemaakt. Regisseur Cutler laat daarmee naast de harde trekjes ook de menselijke kant van ‘Iron Lady’ Anna Wintour zien. Het is niet alleen kille buitenkant en uiterlijke schijn.

‘The September Issue’ is niet alleen interessant en fascinerend vanwege de inzichten die de kijker krijgt in machtsspelletjes. Het verhaal blijft bovenal menselijk en kent ook de nodige humoristische kanten als verschillende personages worden geïntroduceerd die perfect passen in het extravagante beeld dat wij als kijker nu eenmaal in deze wereld verwachten. In cinematografisch opzicht is de film zonder meer uitermate fraai, het filmverhaal laat zich lezen als een roman. Openhartig, de werkelijkheid wordt realistisch en onverbloemd getoond. Intrigerend, amusant en cinematografisch superieur.

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 17 september 2009