The Tales of Hoffmann (1951)

Regie: Michael Powell, Emeric Pressburger | 133 minuten | fantasie, muziek | Acteurs: Moira Shearer, Ludmilla Tchérina, Ann Ayars, Pamela Brown, Léonide Massine, Robert Helpmann, Frederick Ashton, Mogens Wieth, Robert Rounseville, Lionel Harris, Philip Leaver, Meinhart Maur, Edmond Audran

Fantasierijk, welluidend en meeslepend. Dat zijn nog maar drie van de adjectieven die je kunt plakken op Jacques Offenbachs opera ‘Les Contes d’Hoffmann’ (1881). In deze op muziek gezette raamvertelling ontmoeten we de literator E.T.A. Hoffmann, schrijver van fantasievolle verhalen en inspirator van Edgar Allen Poe. In de proloog zien we hoe Hoffmann in een Duitse bierkelder wacht op de mooie balletdanseres Stella. Om de tijd te doden vertelt hij een groep studenten over de gedoemde liefdes van zijn leven: courtisane Giuletta, zangeres Antonia en automaton Olympia.

Hoewel ‘Les Contes d’Hoffmann’ maar langzaam zijn roem vergaarde, behoort hij nog steeds tot het ijzeren repertoire. En niet voor niets. De opera wisselt komedie (Olympia) af met spanning (Giuletta) en drama (Antonia), zonder dat het verhaal aan consistentie verliest. De wonderschone muziek is afwisselend uitgelaten, dramatisch of lyrisch. En ondanks dat de verhalen steeds hetzelfde setje personages kennen (held, booswicht, malle bediende, geliefde) vervelen ze nooit.

‘The Tales of Hoffman’ is een verfilming uit 1951 van deze geliefde opera. De valkuil van gefilmde opera’s is vaak dat ze weinig toevoegen aan een uitvoering op de planken. De camera kan dichterbij komen, maar uiteindelijk blijven het zangers en dansers op een groot podium.

De makers van ‘The Tales of Hoffman’ besloten het dus maar over een andere boeg te gooien. Vanaf de allereerste tot de allerlaatste seconde volgt de ene visuele vondst op de andere. We zien windhanen bewegen op muziek, we zien hoe een poppetje in een kast tot leven komt, hoe een marionettenspeler personages laat dansen en nog veel en veel en veel meer. De hele trukendoos (model 1951) gaat open, wat een enorm visueel spektakel oplevert. Daarbij zit de film goed in zijn kleuren en weet hij zijn uitspattingen te doseren. Zo is het verhaal van Antonia, het meest dramatische en muzikale deel van de opera, veel terughoudender in stijl dan de andere delen.

Een andere goede keuze is dat zangers en acteurs zijn gescheiden. Terwijl je op het toneel een fors uitgevallen matrone kunt laten doorgaan voor een 16-jarige maagd, lukt dat niet op het scherm. Dus zien we hier danseres Ludmilla Tchérina als uitdagende courtisane en Moira Shearer als mechanisch dansende automaton én als prima ballerina. De zangers ontmoeten we pas in de aftiteling, die ook alweer zo origineel is en die prima past bij de andere staaltjes van Britse humor in deze film.

Net wat minder geslaagd zijn de kleine muzikale aanpassingen en dat het Frans is ingeruild voor Engels. Laat onverlet dat ‘The Tales of Hoffman’ een feest is voor oog en oor, en zeker zo tijdloos als de opera zelf.

Henny Wouters

Waardering: 4.5

VOD-release: 1 december 2021 (Netflix)