The Wooden Camera (2003)

Regie: Ntshaveni Wa Luruli | 92 minuten | drama | Acteurs: Junior Singo, Dana de Agrella, Innocent Msimango, Lisa Petersen, Nicholas Jara, Lynita Crofford, Nomhlé Nkyonyeni, Thembi Mtshali, Jean-Pierre Cassel, Fats Bookholane, Bo Petersen, Andre Jacobs

De Zuid-Afrikaanse filmmaker Ntshavheni Wa Luruli (1955) heeft een natuurlijk gevoel voor de camera. Niemand minder dan Milos Forman (‘One Flew over the Cuckoo’s Nest’, 1975) kreeg dit grote talent onder zijn hoede. Zijn jaren aan de Columbia University, onder de vleugels van de ervaren Forman, hebben Wa Luruli geen windeieren gelegd. Zijn eerste film, de komedie ‘Chikin Biznis’ (1998), bezorgde hem direct de juryprijs op het Hollywood Black Film Festival. ‘The Wooden Camera’ (2003) is zijn tweede prent. Het relaas over twee jonge zwarte jongens in de townships van Kaapstad beleefde op het Internationaal Film Festival van Rotterdam zijn wereldpremière en maakte vervolgens een succesvolle tour langs de filmhuizen. Op het filmfestival van Berlijn viel Wa Luruli een Kristallen Beer in de categorie 14-plus ten deel en ook de cinematografie van Gordon Spooner werd alom geprezen.

In ‘The Wooden Camera’ is te zien hoe een beslissing, die in een fractie van een seconde genomen wordt, de levens van twee jonge jongens drastisch verandert en in feite hun lot bepaalt. Sinds Magida (Junior Singo) de iets oudere wees Sipho (Innocent Msimango) ‘adopteerde’ als zijn broer zijn de twee vrienden voor het leven. Wanneer ze bij de spoorlijn nabij de townships spelen, zien ze dat een lijk uit de trein wordt gegooid. In de tas van de man vinden ze twee waardevolle voorwerpen: een pistool en een videocamera. Sipho grijpt direct het pistool, terwijl Madiba gefascineerd is door de camera. Zodra hij weet hoe het ding werkt, filmt hij alles wat hij tegenkomt. Hij blijkt zelfs talent te hebben. Sipho, die altijd al de brutaalste van de twee was, krijgt dankzij zijn wapen een gevoel van macht. Terwijl Madiga een onwaarschijnlijke vriendschap sluit met het rebelse, blanke tienermeisje Estelle (Dana de Agrella), trekt Sipho op met de gangsters van Kaapstad. En waar Madiga zijn talenten ontdekt en ontwikkelt, schopt zijn vriendje het tot bendeleider en zakt hij steeds verder weg in de wereld van criminaliteit en verslaving.

Ntshavheni Wa Luruli heeft er zijn specialiteit van gemaakt de keiharde, complexe Zuid-Afrikaanse realiteit – vanuit zowel blank als zwart perspectief – op een luchtige manier weer te geven. ‘The Wooden Camera’ is in feite een jeugdfilm, omdat de gebeurtenissen vanuit het oogpunt van drie tieners worden verteld. Alle drie hebben ze zo hun problemen en alle drie gaan ze daar op hun eigen manier mee om. De meeste volwassenen worden afgeschilderd als dom, kortzichtig en racistisch. De enige uitzondering hierop is de door wijlen Jean Pierre Cassel gespeelde muziekleraar Mr. Shawn, die met twee van de drie kinderen een bijzondere band krijgt. Hoewel zware thema’s als racisme, armoede en jeugdcriminaliteit worden aangesneden, blijft de film meestentijds luchtig. Dat is mede te danken aan de speelse manier van filmen: zo zien we regelmatig beelden die van de camera van Madiba afkomstig zijn. Daarmee wordt benadrukt dat de jongen écht talent heeft voor filmen.

‘The Wooden Camera’ schiet op sommige fronten nog wat tekort. Hoewel de hoofdrolspelers – en dan met name Singo en De Agrella – zich van hun beste kant laten zien, is het acteerwerk niet altijd even sterk. Ook is de film op sommige fronten erg voorspelbaar. Daar staat tegenover dat het prachtige beeld- en camerawerk een hoop goedmaakt. Ook het realistische karakter van de film maakt indruk. ‘The Wooden Camera’ doet sterk denken aan ‘Cidade de Deus’ (2002), zowel thematisch als stilistisch. Wa Luruli kan nog niet tippen aan die indrukwekkende prent van Fernando Meirelles over straatbendes in Brazilië, maar weet zijn land wel op een overtuigende manier op de kaart te zetten. Want hoewel de levens van de drie kinderen centraal staan in ‘The Wooden Camera’, is het vooral de schoonheid en soms bizarre (culturele) verscheidenheid van Zuid-Afrika dat op een voetstuk wordt gezet. Een sympathieke film die ondanks de dramatische gebeurtenissen toch positief gevoel achterlaat.

Patricia Smagge