Todos lo saben (2018)

Regie: Asghar Farhadi | 132 minuten | drama | Acteurs: Penélope Cruz, Javier Bardem, Jaime Lorente, Ricardo Darín, Bárbara Lennie, Inma Cuesta, Carla Campra, Elvira Mínguez, Sara Sálamo, Eduard Fernández, Roger Casamajor, José Ángel Egido, Ramón Barea

Hoewel de Iraanse filmmaker Asghar Farhadi (‘A Separation’, ‘The Salesman’, ‘Le passé’) met ‘Todos lo saben’ pas zijn tweede film buiten de grenzen van zijn thuisland heeft gemaakt, is de tweevoudig Oscarwinnaar thematisch dicht bij huis gebleven. In zijn films komen discutabele keuzes uit het verleden na verloop van tijd en zonder uitzondering weer naar boven drijven. Gedane handelingen monden uit in een opeenstapeling van noodlottige repercussies. Op het eerste gezicht lijkt het daardoor alsof het leven een vaststaand verloop kent, omdat ontsnappen aan wat geweest is onmogelijk lijkt. Maar de manier waarop iemand invulling kan geven aan dat verleden, verraadt een minder vastomlijnde ontwikkelingsgang. Keuzes ontlokken nieuwe keuzes. Daarin schuilt een doeltreffende vorm van spanning.

In ‘Todos lo saben’ is dat op het eerste gezicht niet anders. Wanneer Laura (Penélope Cruz) met haar twee kinderen voor de bruiloft van haar zus naar haar Spaanse geboortegrond trekt, wakkeren als vanzelf de herinneringen aan vroeger aan. Soms vreugdevol, maar net zo vaak met een bittere nasmaak. En precies die aandenkens hebben de grootste gevolgen.

In het begin lijkt er niet veel aan de hand. Het weerzien met haar familie is warm. Iedereen kijkt uit naar de bruiloft, de zon schijnt en ook de kinderen hebben het naar hun zin. Dat de man van Laura niet mee is gekomen, is slechts een kleine smet op de feestvreugde. Toch sluimert er iets onder het oppervlak. De aanloop heeft door zijn relatief lange speelduur iets onheilspellends. Het is simpelweg té rustig en blijmoedig. Dan valt de aanzienlijke afstand tussen de personages op, waardoor het lijkt alsof ze zich nooit helemaal in dezelfde ruimte bevinden. Ook de camera neemt een gepaste afstand, het gevoel gevend dat elk gevaar vermeden moet worden. Er borrelt iets. En erg deugdelijk is het niet.

Dan, het trouwfeest is nog in volle gang, verdwijnt dochter Irene (Carla Campra). De medicijnen en inhalator voor haar astma liggen nog op haar logeerkamer. Niemand heeft haar meer gezien sinds ze richting bed vertrok. Elk spoor ontbreekt. Totdat moeder Laura een bericht op haar telefoon binnenkrijgt. Het meisje is ontvoerd. Wat voorheen sluimerde, komt nu aan het oppervlakte.

Net als de onaangekondigde vreemdeling, is het idee van een plotse verdwijning een beproefde manier om de psychologie van personages uit te diepen. Spanningen komen acuut onder druk te staan. De ontvoering kan daardoor gezien worden als een instrument die vorm moet geven aan de strubbelingen van de achterblijvers. In dat perspectief maakt het eigenlijk vrij weinig uit hoe de ontvoering in elkaar steekt en of het meisje überhaupt nog gevonden gaat worden. Het verleden wordt belangrijker dan de toekomst.

De gevolgen van de ontvoering bij de achtergebleven personages krijgt in ‘Todos lo saben’ aanvankelijk een indringende uitwerking. De grote familie van Laura, ieder met een eigen verhaal, zorgen voor een omvangrijke intrige, die de toeschouwer met enige regelmaat op het verkeerde been zet. Als dat nog niet genoeg is, bijt ook ex-vriend Paco (Javier Bardem) zich vast in de zaak. Gebeurtenissen uit het verleden komen steeds meer naar de voorgrond. Door heibel om liefde, geld en betwiste landerijen zijn er motieven in overvloed. De camera komt steeds dichterbij, de afstand tussen de personages lijkt echter alleen maar groter te worden.

Ondanks dit smaakvolle psychologisch steekspel verschuift de aandacht na verloop van tijd weer naar het hoe en waarom van de ontvoering. Daardoor verzandt de film in een soort onverschilligheid die de spanningsboog drastisch omlaag haalt. De onderlinge verhoudingen blijven onder druk staan, maar niet meer met de intensiteit van daarvoor. ‘Todos lo saben’ mist als gevolg net de daadkracht en absolute noodlottigheid van Farhadi’s Iraanse films.

Wouter Los

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 4 oktober 2018
DVD-release: 1 februari 2019