Under the Skin (2013)

Regie: Jonathan Glazer | 108 minuten | drama, science fiction, thriller | Acteurs: Scarlett Johansson, Jeremy McWilliams, Lynsey Taylor Mackay, Dougie McConnell, Kevin McAlinden, D. Meade, Andrew Gorman, Joe Szula, Krystof Hádek

Hoedt u voor de meest zintuiglijke film van 2014. Volgens ons nu al cult, al valt de filosofische uitwerking misschien wat dunnetjes uit. Maar zeg, dit is film en wat geeft het: een uur en drie kwartier op het puntje van de stoel vanwege één vrouw: Scarlett Johansson als anonieme van-driver in regenachtig Schotland.

Wie de als inspiratie dienende, gelijknamige roman van Michel Faber kent is voorbereid, aspirant-bezoekers hebben recht op een onbeschreven blad. Een anderwerelds roofdier speelt Johansson, in een van haar meest ingetogen én intense rollen. Zij is outsider, observant van een grimmige wereld – voor een groot deel van de film het autolandschap van Glasgow. Wij kijken gebiologeerd met haar mee, en verwonderen ons over zaken die langs ons heen glijden: een verminkte man, groepjes vechtende jongeren, winkelend publiek.

Johansson – met zwarte pruik – neemt in het begin van de film de gedaante aan van een jonge vrouw, en lokt mannen haar Ford Transit in met de belofte van seks, waarna zij worden ‘geofferd’. De rol van passief-agressieve sirene is de wulpse Johansson letterlijk en figuurlijk op het lijf geschreven. Zij weet zich bekeken en kan dat in een vorm gieten. Zij is de rol die zij speelt voor een groot deel, maar laat zich tegelijkertijd vormen naar het beeld van haar beschouwers, de belangrijkste uiteraard regisseur Jonathan Glazer in diens eerste film sinds ‘Birth’ (2004). De thematiek van die film – reïncarnatie – is in ‘Under the Skin’ even prominent aanwezig. De visuele kwaliteit van Glazers werk, die evengoed in een videoclip van Radiohead als een Sony-commercial kan worden gevonden, is betoverend.

Zoals telkens blijkt in de even scherpe als bedwelmende scènes waarin de geprooide mannen naakt achter Johansson aan een bad met zwarte vloeistof inlopen. Het shot van een autorit bij duisternis, waarbij de kijker het gezicht van bestuurder Johansson ziet opgenomen in de reflectie van de voorruit, vraagt op zich al om een kunstexpositie. De overgang naar de Schotse natuur in de tweede helft van de film is zelfs ontnuchterend te noemen. Toch speelt dit figuratieve decor een even grote rol als het gestileerde; de natuur accentueert de vermenselijking van ‘alien’ Johansson. Niet zo indrukwekkend en sensueel als eerder, maar nu romantisch en nog altijd vervreemdend, mede dankzij de minimalistische score van Mica Levi. Met ‘Under the Skin’, dat vooral vragen oproept over omgangsvormen, toont Glazer overduidelijk geen mooifilmer te zijn.

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 4

Bioscooprelease: 16 oktober 2014
VOD-release: 24 februari 2015
DVD- en blu-ray-release: 24 februari 2015