White Nights (1985)

Regie: Taylor Hackford | 131 minuten | drama, muziek | Acteurs: Mikhail Baryshnikov, Gregory Hines, Jerzy Skolimowski, Helen Mirren, Geraldine Page, Isabella Rossellini, John Glover, Stefan Gryff, William Hootkins, Shane Rimmer, Florence Faure, David Savile, Ian Liston, Benny Young, Hilary Drake, Megumi Shimanuki, Daniel Benzali

‘White Nights’ is een goed voorbeeld van art imitates life: hoofdrolspeler Mikhail Baryshnikov, de beroemde balletdanser, die vaak in één adem genoemd wordt met Rudolf Nureyev en Vaslav Nijinksy, speelt in dit drama een balletdanser die ooit zijn geboorteland Rusland verliet om zijn heil te gaan zoeken in de Verenigde Staten. Baryshnikov zelf vroeg politiek asiel aan in Toronto in 1974 toen hij met het Mariinsky Ballet daar op tournee was. Okay, daar houden de overeenkomsten wel op, maar deze wetenschap én Baryshnikovs performance geven ‘White Nights’ beslist de gewenste authenticiteit mee.

Nikolai ‘Kolya’ Rodchekno (Baryshnikov) is een gevierd balletdanser die na het weergaloze optreden in de openingsscène, met zijn manager in een vliegtuig zit op weg naar Japan. Omdat er problemen zijn met het vliegtuig, ziet de bemanning geen andere optie dan een crashlanding te maken in Siberië. Zodra Kolya dat doorheeft, raakt hij volledig in paniek en probeert hij zijn identiteit te verhullen door zijn paspoort te vernietigen. Tevergeefs. Bij zijn nerveuze noodgreep raakt hij ernstig gewond en als hij bijkomt is hij in handen van de staat die hij zo haat. Kolonel Chaiko (Jerzy Skolimowski) heeft direct door hoe de vlag erbij staat en biedt Kolya een uitweg. In plaats van hem gevangen te zetten, willen ze Kolya graag houden. Maar dan moet hij wel toegeven dat Rusland bij nader inzien niet zo’n verkeerd land is om te vertoeven.

Om Kolya koste wat kost in Rusland te houden, heeft Chaiko een sinister plan in gedachten. Hij heeft nog een gunst tegoed van de uit Amerika gevluchte tapdanser Raymond Greenwood (Gregory Hines) en diens in Rusland geboren vrouw Darya (Isabella Rossellini, op de titelrol wordt geïnsinueerd dat dit haar eerste rol is, maar dat klopt niet helemaal). Greenwood is de VS juist ontvlucht vanwege het feit dat hij daar gediscrimineerd werd. Kolya en Raymond zijn absolute tegenpolen. Toch lijkt het Chaiko een goed idee hen samen te laten wonen in Kolya’s voormalige appartement in Sint-Petersburg. Kolya kan weer optreden in zijn vertrouwde Kirovtheater en het zal zijn of hij nooit weg is geweest.

Alle goede bedoelingen ten spijt, Kolya heeft hele andere plannen. En daar verandert de aanwezigheid van Kolya’s voormalig geliefde Galina Ivanova (Helen Mirren), die nu een hoge positie in het Kirovtheater heeft en die Kolya destijds achterliet toen hij de USSR ontvluchtte, niets aan. Aanvankelijk botsen Raymond en Kolya, maar naarmate de tijd vordert, en met behulp van muziek en dans, groeien de twee getalenteerde artiesten naar elkaar toe. Omdat de KGB het appartement streng in de gaten houdt en er ook afluisterapparatuur heeft geplaatst, moet het drietal inventief zijn om hun ontsnapping – want dat die komt is geen verrassing – voor te bereiden. Zo doet Kolya alsof hij verliefd is op Darya en dat dit continu frictie oplevert tussen Raymond en hem.

‘White Nights’ – de titel slaat op de witte nachten in Sint-Petersburg tussen 11 juni en 2 juli – moet het vooral hebben van de energieke dansscènes, die uitmuntend in beeld zijn gebracht. Hines en Baryshnikov zijn een lust voor het oog. Je zou wensen dat er meer dansscènes in zitten, maar dat zal uit commerciële redenen minder goed verkopen. Het eenvoudige verhaal rondom de ontsnappingspoging haalt het niveau van die prachtige fragmenten nooit, maar is desondanks toch vermakelijk en soms zelfs een tikkeltje spannend. De film kent een aantal sterke bijrollen. Zowel Helen Mirren, Isabella Rossellini als Jerzy Skolimowski zijn op dreef. ‘White Nights’ won een Oscar voor het lied “Say You, Say Me” van Lionel Richie, maar je zult ook vast “Separate Lives” van Phil Collins en Marilyn Martin kennen. Veel films hebben minder om aan te bevelen dan dat.

Monica Meijer

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 16 januari 1986
DVD-release: 2 oktober 2019