White Zombie (1932)
Regie: Victor Halperin | 67 minuten | horror | Acteurs: Bela Lugosi, Madge Bellamy, Joseph Cawthorn, Robert Frazer, John Harron, Brandon Hurst, George Burr Macanan, Frederick Peters, Annette Stone, John Printz, Dan Crimmins, Claude Morgan, John Fergusson, Velma Gresham, Hans Joby, Clarence Muse
‘White Zombie’ uit 1932 van Edward Halperin Productions is de eerste zombiefilm ooit. Er komen echter geen zombies in voor in de vorm van verscheurende monsters met een onverzadigbare eetlust. In deze film zijn zombies het product van voodoo en worden ze gebruikt voor de inzet van eentonig en zwaar werk. Daarnaast zet de schurk in dit verhaal ze ook in voor de uitvoering van zijn gewetenloze praktijken. Het begin is veelzeggend. Een begrafenis die plaatsvindt, het gepraat over ‘…steal dead bodies… the living dead….’, de starende ogen die in beeld verschijnen, de in het zwart geklede vreemdeling langs de kant van de weg, de opduikende zombies, de koetsier die er angstig vandoor gaat… een duister sfeertje is vanaf de eerste minuten aanwezig. Ook de daaropvolgende gebeurtenissen houden de eenmaal ingeslagen weg aan. De boze plannen van de plantage-eigenaar Beaumont met Madeleine, de emotieloze zombies die in de donkere suikerfabriek te werk gesteld worden, het voodooritueel dat de sinistere Murder Legendre uitvoert om van Madeleine een zombie te maken… het betekent allemaal weinig positiefs en een duister sfeertje wordt dan ook niet alleen snel opgeroepen maar daarna ook vastgehouden. Het wordt ook snel duidelijk dat sfeer in deze film voorop staat. Iets dat mede effectief wordt opgeroepen door de stijl waarmee deze productie is gemaakt.
‘White Zombie’ doet in veel opzichten aan een stomme film denken. Er zijn relatief veel langdurige stiltes en er valt vooral het overmatig gebruik van gezichtsuitdrukkingen op. Een deel van het acteerwerk komt door de overdrevenheid gedateerd over en het verhaal speelt zich traag af, ook in vergelijking met andere horrorfilms uit die tijd. Het een en ander heeft wel zijn gevolgen met betrekking tot hoe de horror in deze film zich ontwikkelt. Hoewel het voor de toenmalige kijkers indringend genoeg zal zijn geweest, zal het voor de fans van enkel bloederige zombietaferelen de vraag zijn of deze film genoeg te bieden heeft. Bijster veel gewelddadigheden, actie en bloedvergieten komt er namelijk niet in voor. Ook wordt een deel van de voorbijkomende gruwelijkheden in dit verhaal gesuggereerd of aan de verbeelding van de kijker overgelaten. Daarnaast worden de verschijningen en de handelingen van de zombies ondergeschikt gemaakt aan de kwaadaardigheid en de boze plannen van de schurk in dit verhaal. Het een en ander is verder minder overtuigend dan het geval had kunnen zijn, want het gebrek aan logica bij diverse gebeurtenissen steekt weleens de kop op. En er komen in deze low-budget productie ook wat technische onvolkomenheden aan het licht.
Voor de liefhebbers van klassieke horrorfilms echter heeft ‘White Zombie’ meer dan genoeg te bieden. De bovenstaande punten vormen voor de liefhebbers van klassiekers vaak juist een deel van de charme die ervan uitgaat. Naast de duistere en onheilspellende sfeer is deze film echter ook inhoudelijk interessant. De gewetenloosheid en de dreiging die er van de schurk Legendre uitgaat komt steeds duidelijker voelbaar naar voren. Legendre gaat nietsontziend te werk, zet zijn zombies in bij de uitvoering van zijn snode plannen en het lukt hem om dat langdurig voort te zetten. De nodige negatieve gebeurtenissen zijn dan ook het gevolg. Confrontaties, al dan niet dodelijke slachtoffers, uit het graf opgestane doden, duistere voodoorituelen, de vergeefse pogingen Legendre te stoppen… het zijn taferelen die de horrorfan zal weten te waarderen. Ze worden ondersteund door sfeervolle muziek, het geluid van voodootrommels op de achtergrond, bijkomstige enge geluiden, een goed gebruik van licht en donker en het gebruik van schaduwen. Ook zijn er goed gekozen locaties. Het unheimische kasteel, donkere begraafplaatsen, naargeestige graftombes, de weinig opwekkende suikerfabriek, tal van nachtelijke opnames … het zijn onmisbare elementen voor de duistere en herhaaldelijk licht macabere sfeer die in deze productie aanwezig is.
Als de schurk, Murder Legendre, zien we Bela Lugosi opduiken. Lugosi verwierf wereldfaam met zijn Dracula vertolkingen. Zijn latere Dracula-typecasting is ook hier al te onderkennen. Legendre’s als klauwen vervormde handen, zijn kwaadaardige glimlach en duivelse grijns, zijn hypnotiserende starende ogen en fronsende blik… het is tot en met zijn zwarte cape aan toe voor de Draculafans maar al te herkenbaar. Niettemin is Lugosi op voorbeeldige wijze de ster van de show en weet in een memorabel optreden pure kwaadaardigheid uit te stralen. Robert Frazer is in vorm als plantage-eigenaar Beaumont die door zijn obsessie voor Madeleine van Legendre afhankelijk wordt. Ook Joseph Cawthorn is op dreef als Dr. Bruner die met raad en daad steun verleent wanneer de strijd met Legendre aangebonden wordt. Verder degelijk werk van Madge Bellamy als Madeleine Parker, hoewel haar mogelijkheden worden beperkt doordat ze zich relatief lang als emotieloze zombie door het beeld moet bewegen. Verder zijn er de nodige geslaagde scènes voor John Harron wanneer hij uitdrukking geeft aan het verdriet van zijn filmpersonage Neil Parker. Tenslotte keurig ondersteunend werk van de acteurs die de zielloze zombies in al hun emotieloosheid toch dreigend en angstaanjagend over weten te laten komen. Veel karakterontwikkeling is er verder overigens niet bij in dit verhaal. Niet dat het veel uitmaakt.
Deze film staat in het teken van de nachtmerrie-achtige ontwikkelingen als gevolg van Legendre’s kwaadaardige praktijken. En regisseur Valperin weet dat op aansprekende wijze weer te geven. Het maakt deze ‘White Zombie’ al met al niet tot de beste horrorklassieker ooit, maar wel tot één die uitermate sfeervol is. Een film die door de fans van Lugosi en de liefhebbers van sfeervolle horrorklassiekers niet gemist mag worden.
Frans Buitendijk
Waardering: 3