Wolf (2022)

Regie: Cees van Kempen | 90 minuten | documentaire | Voice-over: Matthijs van Nieuwkerk

Na een lange afwezigheid (de wolf verdween in de loop van de achttiende en negentiende eeuw uit ons land door overbejaging en een gebrek aan prooidieren en geschikt leefgebied), is de wolf inmiddels weer terug in Nederland. Dankzij internationale bescherming kregen resterende wolvenpopulaties elders in Europa de gelegenheid om te groeien. Vanuit het oosten van Duitsland vonden zwervende wolven langzaamaan de weg westwaarts, om uiteindelijk ook weer ons dichtbevolkte kikkerlandje te bereiken. In 2019 vestigde een wolvenpaar zich op de Veluwe, wat uitmondde in de geboorte van pups.

‘Wolf’ brengt de terugkeer van een Europees toproofdier fraai in beeld. Natuurfilmer Cees van Kempen volgde bijna vier jaar lang verschillende wolvenfamilies, voornamelijk in Duitsland. Dat betekende vele uren zwaar labeur in bossen en velden om met camera’s en cameravallen de schuwe roofdieren voor de lens te krijgen. “Wolven filmen is gekmakend moeilijk”, weet Van Kempen. Maar de aanhouder wint. Uiteindelijk wist de filmmaker een van Europa’s meest illustere dieren toch te filmen, in alle levensstadia en tijdens diverse bezigheden. We zien hoe jonge pups geboren worden en spelen, maar ook hoe volwassen dieren jagen en als heimelijke schimmen door de dichte bossen manoeuvreren.

Uit de vele uren aan bewegend beeld, monteerde Van Kempen het verhaal van Scout, een wolf die opgroeit in Oost-Duitsland en uiteindelijk de lange reis naar Nederland maakt. Mannetjes verlaten namelijk hun geboortegroep als ze de jongvolwassen leeftijd bereiken om elders een eigen gezinnetje of roedel te stichten. Door de combinatie van intieme beelden en weidse luchtopnames, biedt ‘Wolf’ de kijker een gevarieerd en boeiend inzicht in het leven van de wilde verwant en stamvader van onze geliefde viervoeters.

‘Wolf’ kiest bewust voor een wetenschappelijke benadering door de beelden te larderen met interessante informatie en wetenswaardigheden over wolven en hun plek in het grotere ecosysteem. In het begin refereert de film wel aan het slechte en vreeswekkende imago dat de wolf lang had en soms nog steeds heeft. We zien fragmenten uit een vertoning van ‘Peter en de wolf’, aangevuld met beelden van een wolf in de duisternis, inclusief oplichtende ogen, ontblote tanden en een volle maan. Maar verteller Matthijs van Nieuwkerk stelt de kijker snel gerust: “Wolven zijn helemaal geen enge sprookjesdieren. Ik wil jullie het echte verhaal vertellen: het meest opzienbarende natuurverhaal van Nederland.”

‘Wolf’ richt zich trouwens niet exclusief op het titeldier. Ook andere soorten die in onze contreien vaak hun leefgebied met wolven delen, zoals reeën, edelherten, wilde zwijnen, dassen, vossen, bevers en raven, komen regelmatig voorbij. De bijdrage die de wolf levert aan het bewaren van de juiste ecologische balans en de uitdagingen die het dier in het moderne Europa tegenkomt (waarvan het verkeer de grootste is), komen eveneens aan bod. Het maatschappelijk debat dat woedt over de aanwezigheid van de wolf in het kleine en drukke Nederland blijft grotendeels onaangeroerd. Het enige moment waarop dit terugkomt is een kort fragment met een schaapskudde, waarin de makers even ingaan op de noodzaak om vee en hobbydieren te beschermen.

‘Wolf’ is een boeiende en evenwichtige film voor jong en oud die diverse mythes rondom een vaak verguisd roofdier succesvol ontkracht. Dat de film ervoor kiest om enkele lastige vragen rondom de terugkeer van een van Europa’s toppredatoren te mijden, is voor sommigen misschien jammer. Tegelijkertijd is het een keuze die te billijken valt. Van Kempen geeft zelf namelijk aan dat hij geen reportageachtige, sterk factuele documentaire wilde maken, maar streefde naar een op wetenschappelijke leest geschoeide natuurfilm. En daar is hij prima in geslaagd.

Frank Heinen

Waardering: 4

Bioscooprelease: 15 september 2022
VOD-release: 22 december 2022