World Trade Center (2006)
Regie: Oliver Stone | 125 minuten | drama, geschiedenis | Acteurs: Nicolas Cage, Michael Pena, Jay Hernandez, Armando Riesco, Maria Bello, Maggie Gyllenhaal, Donna Murphy, Patti DArbanville, Brad William Henke, Lucia Brawley, Wass M. Stevens, William Mapother, Michael Shannon, Frank Whaley, Stephen Dorff
Als je de naam Oliver Stone geassocieerd hoort met de filmtitel ‘World Trade Center’, dan verwacht je op zijn minst iets interessants. Je verwacht een uitgesproken visie op een overweldigende politiek-historische gebeurtenis. ‘Platoon’, ‘JFK’, zelfs ‘Alexander’, waren films die iets geëngageerds of unieks probeerden te maken van een heel specifieke context. ‘World Trade Center’ nu, presteert het om bijna contextloos zijn verhaal te vertellen, dat in de basis weinig verschilt van andere rampverhalen over individuen in nood die op redding wachten.
Het begin is nog het meest effectief in de zin dat we ons als kijkers ontegenzeggelijk in de afgrijselijke momenten van die zwarte dag in de geschiedenis bevinden, waarvan de beelden nog zo duidelijk op ons netvlies gebrand staan. Er gaat een huivering door je heen, wanneer we ineens een grote schaduw over de havenagenten in New York zien vallen en er zich, een fractie van een seconde later, op één van de torens van het World Trade Center de vorm van een vliegtuig aftekent. En dan de klap, de vuur, en vooral de rook die uit een gapend gat uit de toren opstijgt. Schrikbarend realistisch is de brandende, rokende toren in beeld gebracht, door het kikvorsperspectief extra indrukwekkend overkomend. De grootste schok vormt wel de even later uit het gebouw springende man of vrouw; even komt de hele gebeurtenis weer akelig dichtbij. Het is een nabijheid of herkenning die in het verloop van de film ver te zoeken is.
Waar ‘United 93′ de kijker continu bij de zo bekende gebeurtenissen betrokken wist te houden, terwijl er een “nieuw”, dramatisch effectief, verhaal werd verteld, moet je in ‘World Trade Center’ je jezelf als kijker, tussen alle gekunstelde flashbacks en intieme momenten tussen de twee mannen die onder het puin liggen door, ervan blijven vergewissen dat het hier om 9/11 gaat. Hoewel het verhaal van deze twee mannen in zichzelf bijzonder is, voor een film als deze heeft het weinig meerwaarde.
Het grote middenstuk van de film is hiermee het grootste probleem van ‘WTC’, een betrekkelijk neutraal werkje. We blijven als kijker bij de les vanwege het claustrofobische karakter van de film, vooral goed overgebracht door subtiele en overweldigende geluidseffecten en cuts naar complete zwartheid en stilte na een intens moment waarbij er weer eens allerlei puin bovenop de mannen terecht komt. De geschetste situaties van de gezinnen van de mannen zijn echter tamelijk slaapverwekkend, en in combinatie met de persoonlijke verhalen van de mannen zorgen ze nog eens voor een dosis extra sentimentaliteit die niet echt nodig is. Vooral een terugkomend punt over de naam van het ongeboren dochtertje van Jimeno, wordt op een gegeven moment wel erg potsierlijk.
De laatste circa twintig minuten zorgen voor een opleving in de film wanneer we eindelijk zien hoe de moedige brandweermannen en hulpverleners hun leven in de waagschaal stellen door gezamenlijk de mannen te proberen te redden. Dit is toch het beeld dat we hebben van het heroïsme en solidariteitsgevoel dat een belangrijk onderdeel uitmaakt van het hele reddingsaspect. Hier wordt echter veel te weinig gebruik van gemaakt. (Bovendien is het een vergissing om van de aanvankelijke held een godsdienstfanaat en ex-marinier te maken; de man is een karikatuur en komt niet als een oprecht en voelend mens over). Net zoals we nauwelijks een beeld krijgen van de gebeurtenis als geheel.
De opmerking van Stanley Kubrick met betrekking tot Spielbergs ‘Schindler’s List’, dat het geen film over de Tweede Wereldoorlog was, aangezien dat ging over zes miljoen joden die stierven en de film over enkele honderd die overleefden, gaat in dit geval nog meer op. We zien vrijwel uitsluitend hoe het deze twee mannen vergaat, zonder een goed beeld van omvang of context te krijgen – zo wordt er bijvoorbeeld slechts enkele malen, en heel summier en (rechts) polemisch, iets over de intenties en daders gezegd. Niet dat dit problematisch hoeft te zijn, maar noem je film dan niet ‘World Trade Center’. Het schept verwachtingen die hier niet worden ingelost.
Bart Rietvink
Waardering: 3
Bioscooprelease: 21 september 2006